Mrthfx

Oficerskie sądy honorowe – orzekały w sprawie zatargów, nieporozumień i kolizji na tle dotyczącym honoru i godności oficerów Wojska Polskiego. Sędziowie OSH orzekali na podstawie oficerskich statutów honorowych i własnego sumienia. Członkowie składów orzekających byli wybierani samorządnie z grona oficerów kilku jednostek. Zazwyczaj byli to oficerowie cieszący się szczególnym zaufaniem i szacunkiem, lub po prostu najwyższym stopniem. Orzeczenia OSH były wiążące dla organów władzy wojskowej. Wg art. 27 Ustawy z 23 marca 1922 o podstawowych obowiązkach i prawach oficerów Wojsk Polskich pozbawienie stopnia możliwe było tylko w razie utraty obywatelstwa polskiego bądź w drodze prawomocnego wyroku sądowego lub w drodze prawomocnego orzeczenia OSH^[1]. Oficer w trakcie postępowania przeciw sobie był wyłączony od prawa do awansu, zaś orzeczona kara zawieszenia w czynnościach nie była wliczana do okresu wymaganego dla awansu (art. 47). Istotą kar orzekanych przez OSH było uderzenie w poczucie godności oficera.

Oficerskie sądy honorowe w II Rzeczypospolitej |

16 grudnia 1918 roku Naczelny Wódz Józef Piłsudski zatwierdził rozpatrzony i przyjęty przez Radę Wojskową „Statut oficerskich sądów honorowych w Wojsku Polskim”^[2].

Zgodnie z Rozporządzeniem Prezydenta RP z 8 sierpnia 1927 r. w sprawie statutu oficerskich sądów honorowych OSH dzieliły się na:

• sądy honorowe dla oficerów młodszych - utworzone przy jednostkach z odpowiednio dużą liczbą oficerów młodszych.


• sądy honorowe dla oficerów sztabowych - utworzone przy Dowództwach Okręgów Korpusów i jednostkach wskazanych przez Ministra Spraw Wojskowych.


• sądy honorowe dla generałów - utworzony przy Ministerstwie Spraw Wojskowych
  

Poszczególne sądy podlegały nadzorowi dowódcy formacji przy której powstawały, oraz nadzorowi Ministerstwa Spraw Wojskowych. Podstawą wszczęcia postępowania był donos, lub prośba o skierowanie własnej sprawy do OSH. Sprawy rozpoznawane przed OSH dzielono w statystykach na

• Czyny hańbiące o charakterze przeciwpaństwowym i antypatriotycznym


• Czyny hańbiące z chęci zysku materialnego lub moralnego


• Czyny hańbiące z poczucia braku dyscypliny


• Czyny hańbiące z braku poczucia koleżeństwa


• Czyny hańbiące z braku poczucia godności osobistej


• Czyny hańbiące na tle stosunków z kobietami

Zasadą postępowania była ustność i tajność. Podstawowym środkiem dowodowym były przesłuchania świadków. Kary jakie można było orzekać to:

• nagana


• surowa nagana


• wykluczenie z korpusu oficerskiego

Oficer ukarany surową naganą w ciągu 14 dni od jej ogłoszenia nie miał prawa uczęszczać do kasyna i utrzymywać kontaktów towarzyskich. ^[3] Kara wykluczenia z korpusu oficerskiego wymagała dla ważności zatwierdzenia przez Prezydenta Rzeczypospolitej jako Najwyższego Zwierzchnika Sił Zbrojnych^[4], co stanowiło zaprzeczenie niezależności Oficerskich Sądów Honorowych^{[potrzebny przypis]}. Pomimo to karę tę stosowano względnie często. Wykluczonego oficera usuwano z wojskowej służby zawodowej i uważano za honorowo zdyskwalifikowanego. Tracił on również wszystkie stopnie oficerskie oraz prawa emerytalne. ^[3] W 1921 przeprowadzono 674 rozprawy, w 1923 r. wykluczono z korpusu oficerskiego 106 oficerów, a w pierwszym półroczu 1926 13 oficerów. W latach 1928-1929 OSH przeprowadziły ponad 400 rozpraw. ^[5] Od orzeczenia OSH skazany oficer mógł wnieść odwołanie. Uczestniczenie w orzekaniu w Oficerskich Sądach Honorowych i kierowanie do nich spraw i donosów cieszyło się sporą popularnością wśród oficerów na co zwracano uwagę nawet w oficjalnych rozkazach Sztabu Generalnego. Wybory do kompletów orzekających odbywały się w każdym sądzie corocznie.

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Dz.U. 1927 Nr. 93 poz. 834 Rozporządzenie Prezydenta RP z 8 sierpnia 1927 r. w sprawie statutu oficerskich sądów honorowych


• 
  Dziennik Rozkazów MSWojsk Nr. 33, poz. 396 Rozkaz Wykonawczy Ministra Spraw Wojskowych z 24 listopada 1927 r. do rozporządzenia Prezydenta RP z 8 sierpnia 1927 r.


• 
  Dz.U. 1945 Nr. 37 poz. 217 - 219 Dekrety z 26 czerwca 1945 : Statut Oficerskich Sądów Honorowych Wojska Polskiego, Statut koleżeńskich sądów szeregowych Wojska Polskiego oraz Wojskowe przepisy dyscyplinarne
  


• Rozkaz Szefa Sztabu Generalnego L. Dz. 2403/K.P.Tj. z 3.VII.1924 (CAW.I.303.5.218)


• Wyciąg z rozkazu M.S.Wojsk. Sztab Generalny Oddział V, Warszawa 30.VI.1924 L.16608/V.E.24 "Okresowe wykazy oficerów pozbawionych stopni oficerskich" (CAW.I.340.10.28)


• Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa 1992: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 254-257. ISBN 83-06-02202-5.


• Korpus oficerski II RP w świetle wybranych regulacji prawnych


• Grzegorz Kulka, Zatarg honorowy w świetle Statutu Oficerskich Sądów Honorowych w okresie II RP, Prawo a zwyczaj w wojsku czyli historia niedoszłego Oficerskiego Kodeksu Honorowego z 1925 r.
  


• Stanisław Milewski Pojedynki na wokandzie cz. 1, cz. 2
  


• Postanowienie Sądu Najwyższego z 2013. 05. 21