Mrthfx

Józef Herzog
major
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1901 Osiek
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1983 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1915–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier, Wojsko Polskie
Jednostki	1 Pułk Piechoty, 4 Pułk Piechoty Legionów, Korpus Ochrony Pogranicza, 20 Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej, 27 Pułk Piechoty, GO „Piotrków”
Stanowiska	dowódca batalionu, oficer sztabowy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa powstanie antykomunistyczne w Polsce
Odznaczenia

Józef Herzog (ur. 16 marca 1901 w Osieku, zm. 21 stycznia 1983 w Krakowie) – major piechoty Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej, piłsudczyk, działacz patriotyczny, więzień polityczny okresu stalinowskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys |

Józef Herzog był piątym z sześciorga dzieci i najmłodszym z czterech synów Franciszka i Heleny z Jędrzejowskich^[1]. Urodził się 16 marca 1901 roku w podoświęcimskim Osieku^[2]. W młodości należał do drużyny skautowej przy gimnazjum w Wadowicach.

Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się wraz z bratem Stefanem (śladem starszych Franciszka i Stanisława) do Legionów Polskich, fałszując metrykę. Został wcielony w maju 1915 roku^[3]. W składzie 1 pułku piechoty wziął udział w kampanii wołyńskiej, był dwukrotnie ranny. Został wyróżniony odznaką „Za Wierną Służbę”^[2]. Po kryzysie przysięgowym został wysłany na front włoski. W listopadzie 1917 roku zgłosił przełożonym swą niepełnoletniość i został zwolniony do domu^[1].

W porozumieniu z bratem Franciszkiem przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, brał udział w wyzwalaniu Andrychowa. Następnie, w składzie 4 pułku piechoty Legionów, uczestniczył w odsieczy Lwowa^[1]. Jednocześnie, w trakcie urlopów, zaliczał eksternistycznie program nauki w gimnazjum^[3]. W tym czasie nawiązał przyjaźń z Leopoldem Okulickim^[1]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się w walkach z armią Budionnego^[3].

Razem z braćmi Franciszkiem i Stefanem (Stanisław poległ jeszcze w 1914 roku w Karpatach) pozostał w czynnej służbie wojskowej. W 1924, po zdaniu matury w Wilnie, został przeniesiony do wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1931 przeniesiono go do 20 pułku piechoty, a w 1934 do 27 pułku, jako dowódcę batalionu^[1]. Pracował społecznie, między innymi w Lidze Morskiej i Kolonialnej^[3]. Ożenił się z Marią Sworzeniówną, mieli jedną córkę^[1].

W czasie kampanii wrześniowej był, w stopniu majora, oficerem sztabowym Grupy Operacyjnej „Piotrków”, dowodzonej przez generała Wiktora Thommée, w składzie Armii „Łódź”. Uczestniczył w obronie Modlina. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[3].

Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej i został osadzony w oflagu II C Woldenberg, gdzie działał w konspiracji obozowej i zaangażował się w pomoc jeńcom radzieckim. Uwolniony w styczniu 1945, powrócił do Krakowa^[1].

W marcu 1945 roku zgłosił się do Wojska Polskiego, ale nie został przyjęty ze względu na sanacyjną przeszłość^[1]. Podjął pracę w sklepie chemiczno-farbiarskim przy ulicy Długiej, będącym własnością byłego oficera Armii Krajowej, Franciszka Ponickiego^[3]. Jednocześnie zaangażował się w działalność w organizacji Wolność i Niezawisłość. 20 października 1946 roku został aresztowany i poddany brutalnemu śledztwu^[1]. Skazany na 10 lat pozbawienia wolności, przebywał w więzieniu we Wronkach. Został zwolniony w 1951 roku, na mocy amnestii^[3]. Odtąd był stale inwigilowany przez organy bezpieczeństwa^[2]. Działał na rzecz zachowania pamiątek po Józefie Piłsudskim, odnowienia krypty na Wawelu i wyremontowania kopca Piłsudskiego^[3]. Uczestniczył w organizacji Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej w 1981 roku i wszedł w skład kapituły odznaki^[2]. Na grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim umieścił epitafia braci: Franciszka i Stefana, zamordowanych przez NKWD w Charkowie i Katyniu, podając miejsca ich śmierci^[1].

Zmarł w Krakowie 21 stycznia 1983 roku i został pochowany na cmentarzu Rakowickim. Jego pogrzeb przemienił się w wielką manifestację patriotyczną^[2].

W 1994 roku nakładem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce ukazała się jego książka wspomnieniowa Krzyż Niepodległości. Wspomnienia służby w Legionach^[2].

Ordery i odznaczenia |

• 
  Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[3]
  


• 
  Krzyż Walecznych – czterokrotnie^[3] (po raz pierwszy i drugi w 1921)^[4]
  


• 
  Złoty Krzyż Zasługi^[3]
  


• 
  Srebrny Krzyż Zasługi^[3].


• 
  Odznaka „Za wierną służbę”^[2]
  

Przypisy |

Bibliografia |

• Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 385. ISBN 83-11-07836-X.


• Ewa Skarżyńska: Poszli, bo tak chcieli : opowieść o czterech braciach Herzogach, dzielnych polskich legionistach. Dziekanów Leśny : Wydawnictwo LTW, 2018. ISBN 978-83-7565-567-4