Franciszek Gazda Życiorys | Przypisy | Linki zewnętrzne | Menu nawigacyjneDwaj chłopcy z WrocankiW...


Ludzie związani z WarszawąPolscy fotografowieUrodzeni w 1893Ludzie urodzeni we WrocanceZmarli w 1942


27 października1893Wrocance10 listopada1942WarszawiepolskifotografpocztówekmiędzywojennejWarszawyKrakowakopalninaftyBorysławiugimnazjumSanokuJaślePerehińskustanisławowskimI wojny światowejPrzemyśluWiedniaKoszykowejPięknaulicy Wielkiejpowstania warszawskiegofilokartystówKościół MariackiWawelBelwederZamek KrólewskiPlac NapoleonaOgród SaskiPlantyŁazienkiMuzeum Historycznemu m.st. Warszawy






Warszawa, Mariensztadt, pocztówka autorstwa Franciszka Gazdy (nr 130)




Warszawa, Ogród Saski, autor Franciszek Gazda (1933 r.)




Kraków, Kościół P. Marii, 43 z cyklu Polonia Admirabilis, fot.Franciszek Gazda


Franciszek Gazda (ur. 27 października 1893 we Wrocance zm. 10 listopada 1942 w Warszawie) – polski fotograf krajobrazowy, autor cyklów pocztówek z widokami miast międzywojennej Polski, m.in. Warszawy i Krakowa.



Życiorys |


Był synem Karola Gazdy i Anieli z Dróbków. Miał młodszego o 11 lat brata Józefa, także fotografa krajobrazowego i siostrę Katarzynę. Ojciec pracował w kopalni nafty, głównie w Borysławiu jako majster. Franciszek ukończył szkołę elementarną w rodzinnej Wrocance, następnie uczył się w gimnazjum w Sanoku, potem w Jaśle, gdzie przenieśli się rodzice[1][2]. Nie ukończywszy gimnazjum uciekł do pracy w kopalni nafty w Perehińsku w obwodzie stanisławowskim[3][4].


Podczas I wojny światowej jako kadet pracował w sądzie polowym w Przemyślu. Tam poznał swoją przyszłą żonę Barbarę z Hammerów, artystkę z Wiednia, która występowała w przyfrontowych miastach z programem muzycznym dla żołnierzy. 30 maja 1919 roku wziął z nią ślub w Wiedniu.


W 1919 zamieszkał wraz z żoną w Krakowie. W 1922 małżeństwu Gazdów urodziła się córka Eveline (1922-1959)[1], która później również została fotografką, projektantką mody, modelką oraz współwłaścicielką rodzinnej Wytwórni po śmierci ojca. W 1927 roku w Krakowie Franciszek wraz z bratem Józefem zajął się fotografowaniem i wydawaniem widokówek. Pierwsze pocztówki, z architekturą i widokami Krakowa, tworzą numerowaną serię „Polonia admirabilis” (Polska podziwu godna)[4].


W 1937 roku Franciszek przeniósł się do Warszawy, gdzie od kilku lat mieszkał Józef. Bracia założyli rodzinną Wytwórnię Fotograficznych Kart Widokowych Franciszek Gazda, z siedzibą przy ul. Koszykowej 53, potem Piusa XI 47a (obecnie Piękna) oraz sklep z pocztówkami przy ulicy Wielkiej 22.


Franciszek był najważniejszym fotografem w rodzinnej firmie, Józef też fotografował oraz sprzedawał pocztówki, a jego żona, Helena, zajmowała się laboratorium. W czasie okupacji pocztówki ukazywały się z dwujęzycznym opisem, po niemiecku i po polsku, a nazwa ulicy przy której istniał zakład została zmieniona na Piusstrasse. Wytwórnia istniała do upadku powstania warszawskiego w 1944 roku[1].


Po wojnie pojawiały się sporadycznie w wąskim obiegu rodzinnym karty świąteczne, imieninowe i krajobrazowe z przedwojennych zbiorów, odbijane z diapozytywów szklanych przez Helenę Gazdę. Pocztówki z serii Polonia admirabilis, a także inne wydawane przez Wytwórnię stały się przedmiotem zainteresowania kolekcjonerów filokartystów i muzealników[1].


Pocztówki firmy Franciszek Gazda, jak twierdzą fachowcy i miłośnicy widokówek, cechuje wysoki i bardzo wyrównany poziom artystyczny, ciekawe uchwycenie detalu, trafne ujęcia znanych budowli, takich jak Kościół Mariacki, Wawel, Belweder, Zamek Królewski czy Plac Napoleona. Wiele pocztówek przedstawia przyrodę i parki miejskie, a wśród nich Ogród Saski, Planty oraz Łazienki[5]. Motywy z pocztówek często wykorzystywane są w albumach poświęconych historii Warszawy i Krakowa, dając świadectwo architekturze tych miast sprzed zniszczeń spowodowanych II wojną światową. 77 szklanych negatywów warszawskich pocztówek w 1983 roku Helena Gazda przekazała
Muzeum Historycznemu m.st. Warszawy[1].



Przypisy |




  1. abcde Marzanna de Latour: Dwaj chłopcy z Wrocanki. W: Piastun nr 6/2013, s. 27 [on-line]. www.miejscepiastowe.pl, listopad 2013. [dostęp 2015-03-10].


  2. Marzanna de Latour: W zaraniu mego życia. W: Piastun nr 7/2014, s. 23 [on-line]. www.miejscepiastowe.pl, styczeń 2014. [dostęp 2015-03-26].


  3. Perehińsko - widok kopalni nafty (pocztówka). polona.pl, 1910. [dostęp 2015-03-10].


  4. ab Paweł Wrześniewski: Franciszek Gazda - przedwojenny polski fotograf. [dostęp 2015-03-10].


  5. Dawna Warszawa. W: Zakochaj się w Warszawie [on-line]. Urząd m-sta Warszawy. [dostęp 2015-03-10].







Linki zewnętrzne |


  • Internetowa galeria fotografii Franciszka Gazdy



Popular posts from this blog

Can't compile dgruyter and caption packagesLaTeX templates/packages for writing a patent specificationLatex...

Schneeberg (Smreczany) Bibliografia | Menu...

Hans Bellmer Spis treści Życiorys | Upamiętnienie | Przypisy | Bibliografia | Linki zewnętrzne |...