Szpiglasowy Wierch Spis treści Nazwa | Topografia | Opis szczytu | Szlaki turystyczne | Przypisy |...
Szczyty Tatr WysokichSzczyty polskich TatrSzczyty słowackich Tatr
słow.niem.węg.głównej grani TatrantymonitSzpiglasowe PerciWitold Henryk ParyskiMaria SteczkowskaCubrynyzwornikiemgraniWyżnia Liptowska ŁawkaWyżnie Szpiglasowe WrótkaSzpiglasowa PrzełęczCzarnej ŁawkiDoliny za MnichemDoliną Pięciu Stawów PolskichDoliny CiemnosmreczyńskiejDoliny KoprowejWielkiego Stawu PolskiegoCzerwony PiargSzpiglasowa KotlinkaMorskiego OkaDoliny Pięciu Stawów PolskichChristiana GenersichaKieżmarkuZygmunta KlemensiewiczaAdam KarpińskiWilhelm Smoluchowski
| ||
 Miedziane, Szpiglasowa Przełęcz i Szpiglasowy Wierch. Ponad nimi Mięguszowieckie Szczyty i Koprowy Wierch | ||
Państwo |  Polska Słowacja | |
| Położenie | powiat Poprad, województwo małopolskie | |
| Pasmo | Tatry, Karpaty | |
| Wysokość | 2172 m n.p.m. | |
Wybitność | 62 m | |
| Pierwsze wejście | 1905 | |
Położenie na mapie Tatr   Szpiglasowy Wierch | ||
 49°11′50″N 20°02′24″E/49,197222 20,040000 | ||
Szpiglasowy Wierch (słow. Hrubý štít, niem. Gruby, Liptauer Grenzberg, węg. Gruby, Liptói-határhegy)[1] – szczyt o wysokości 2172 m n.p.m. w głównej grani Tatr.
Spis treści
1 Nazwa
2 Topografia
3 Opis szczytu
4 Szlaki turystyczne
5 Przypisy
6 Linki zewnętrzne
Nazwa |
Nazwa pochodzi od spolszczonego niemieckiego słowa Spiessglas lub Spiessglanz oznaczających antymonit. Rudę tę dawniej wydobywano w kopalni Szpiglas założonej w drugiej połowie XVIII wieku. Pisał o niej Ładowski w 1783 r. Były też Szpiglasowe Perci i od nich pochodzi nazwa Szpiglasowej Przełęczy. Nazwę Szpiglasowy Wierch wprowadził Witold Henryk Paryski w 1951 r. Wcześniej szczyt ten nazywano Hrubym Wierchem, Grubym, Liptowskimi Murami, Miedzianym. Co prawda Maria Steczkowska w 1856 r. podawała nazwę Szpiglas, ale w odniesieniu do Cubryny[2]. Nazwa niemiecka i węgierska są przekładem dawnej nazwy polskiej Liptowskie Mury[3].
Topografia |
Szpiglasowy Wierch jest zwornikiem dla trzech grani:
Liptowskie Mury – grań północno-zachodnia od Szpiglasowego Wierchu do Gładkiej Przełęczy,
Szpiglasowa Grań – grań południowo-wschodnia do Wrót Chałubińskiego,- boczna, północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu ze szczytami Miedziane i Opalony Wierch[3].
Od grani tych Szpiglasowy Wierch oddzielają trzy przełęcze: Wyżnia Liptowska Ławka (ok. 2055 m) w Liptowskich Murach, Wyżnie Szpiglasowe Wrótka (ok. 2135 m) w Szpiglasowej Grani i Szpiglasowa Przełęcz (2110 m) w grani północno-wschodniej. Przez szczyt Szpiglasowego Wierchu oraz grań Liptowskich Murów i Szpiglasową Grań biegnie granica polsko-słowacka[4].
Szpiglasowy Wierch to szeroki masyw o kilku wierzchołkach. Zwornikiem jest najwyższy. Środkowy wierzchołek, położony w grani głównej kilkanaście metrów na południowy wschód, jest minimalnie niższy i oddzielony od głównego płytkim siodełkiem. Nieco dalej w stronę Wrót Chałubińskiego wznosi się wierzchołek południowy, a na zachód od głównej kulminacji (w stronę Czarnej Ławki) – wierzchołek zachodni. Wierzchołek wschodni jako jedyny nie leży w głównej grani, jest on kulminacją południowo-wschodniej ściany, opadającej do Doliny za Mnichem. Północna ściana Szpiglasowego Wierchu wznosi się nad Doliną Pięciu Stawów Polskich, południowo-zachodnie zbocza szczytu opadają natomiast do Doliny Ciemnosmreczyńskiej (Temnosmrečinská dolina), górnego piętra Doliny Koprowej (Kôprová dolina) po stronie Słowacji[5].
Północne zbocza masywu Szpiglasowego Wierchu opadają do Wielkiego Stawu Polskiego. Wyróżnia się w nich wielki Czerwony Piarg i Szpiglasowa Kotlinka oddzielona piarżysto-płytowym wałem[5].
 Widok z zachodu |  Szpiglasowa Przełęcz i Szpiglasowy Wierch. Ponad nimi Mięguszowiecki Szczyt (z lewej strony) i Cubryna |  Widok z południowego wschodu |  Widok z Doliny Pięciu Stawów Polskich |
Opis szczytu |
Szczyt jest dostępny ze Szpiglasowej Przełęczy – łatwo od strony Morskiego Oka („Ceprostradą”), trudniej od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich (ubezpieczenia za pomocą łańcuchów)[2].
Drogi prowadzące na szczyt znane były góralom już w XIX wieku. Nie znamy nazwiska pierwszych turystów, którzy byli na wierzchołku. Znany jest opis widoku ze szczytu autorstwa Christiana Genersicha, żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku profesora liceum w Kieżmarku. Odnotowano dopiero wejście Zygmunta Klemensiewicza z 20 sierpnia 1905 r. Pierwsze odnotowane zimowe wejścia na szczyt: Adam Karpiński i Wilhelm Smoluchowski 8 kwietnia 1925 r.[6]
Szlaki turystyczne |
– odnoga żółtego szlaku na Szpiglasową Przełęcz, prowadzącego od strony Morskiego Oka (Ceprostrada) i od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich (Szpiglasowe Perci – niewielki fragment ubezpieczony za pomocą łańcuchów).
- Czas przejścia ze Szpiglasowej Przełęczy na szczyt: 15 min.
- Czas przejścia znad Morskiego Oka na przełęcz: 2:15 h, ↓ 1:40 h.
- Czas przejścia z przełęczy do skrzyżowania ze szlakiem niebieskim prowadzącym przez Dolinę Pięciu Stawów Polskich: 1:10 h, ↑ 1:30 h. Stamtąd szlakiem niebieskim 30 min do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich[7].
– odnoga żółtego szlaku na Szpiglasową Przełęcz, prowadzącego od strony Morskiego Oka (Ceprostrada) i od strony Doliny Pięciu Stawów Polskich (Szpiglasowe Perci – niewielki fragment ubezpieczony za pomocą łańcuchów).
Przypisy |
↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2018-09-02].
↑ ab Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-1-3.
↑ ab Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
↑ Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
↑ ab Władysław Cywiński: Szpiglasowy Wierch. Tatry przewodnik szczegółowy tom 11. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2005. ISBN 83-7104-034-2.
↑ Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IV. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951, s. 127–128.
↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.
Linki zewnętrzne |
Opis szlaku i galeria
|
|
