Powiat leżajski Spis treści Podział administracyjny | Demografia | Historia | Sąsiednie powiaty |...
Powiat leżajski
Polscewojewództwo podkarpackie1999reformy administracyjnejLeżajsk
DębnoGiedlarowaSarzynaWierzawiceJelnaKuryłówkaOżannaRzuchówWywłokaLuchówzaboru austriackiegocyrkułówzaborze austriackimLeżajsk1 stycznia1956województwie rzeszowskimgromadgmin29 września1954PRL1 stycznia1956osiedleSarzyna1 stycznia19731974gminę Ruda Łańcuckagminę Nowa Sarzyna1 czerwca1975gminy Krzeszówwojewództwa tarnobrzeskiego2 lipca1976Brzóza KrólewskaGiedlarowaWola Żarczycka1 września1977gmina Krzeszów1 października19821 stycznia1992gminę miejsko-wiejskąNowa Sarzynareformą administracyjną1999województwie podkarpackim1975gminę Krzeszówpowiecie niżańskim1956BystreKrzeszówpowiecie rzeszowskimWólka Niedźwiedzka
| |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Państwo |  Polska | ||||||||
Województwo |  podkarpackie | ||||||||
TERYT | 3.18.24.08.00.0 | ||||||||
| Siedziba | Leżajsk | ||||||||
Starosta | Marek Śliż | ||||||||
| Powierzchnia | 583,01 km² | ||||||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności | 69 588[1] | ||||||||
| • gęstość | 119,2 os./km² | ||||||||
Urbanizacja | 29,75% | ||||||||
Tablice rejestracyjne | RLE | ||||||||
Adres urzędu: ul. Kopernika 837-300 Leżajsk | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa  | |||||||||
Położenie na mapie Polski   Powiat leżajski | |||||||||
50°16′N 22°26′E/50,266667 22,433333 | |||||||||
Strona internetowa | |||||||||
Portal  Polska | |||||||||
Dystrykt leżajski na mapie Królestwa Galicji
Powiat leżajski – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Leżajsk.
Spis treści
1 Podział administracyjny
1.1 Gminy miejskie
1.2 Gminy miejsko-wiejskie
1.3 Gminy wiejskie
1.4 Miasta
2 Demografia
3 Historia
4 Sąsiednie powiaty
5 Przypisy
Podział administracyjny |
W skład powiatu wchodzą:
Gminy miejskie |
- Leżajsk
Gminy miejsko-wiejskie |
- Nowa Sarzyna
Gminy wiejskie |
- Grodzisko Dolne
- Kuryłówka
- Leżajsk
Miasta |
- Leżajsk
- Nowa Sarzyna
Demografia |
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 69 251 | 100 | 35 068 | 50,64 | 34 183 | 49,36 |
| Miasto | 20 736 | 29,94 | 10 797 | 15,59 | 9939 | 14,35 |
| Wieś | 48 515 | 70,06 | 24 271 | 35,05 | 24 244 | 35,01 |
|
|
- Piramida wieku mieszkańców powiatu leżajskiego w 2014 roku[1].
Historia |
Leżajsk został po raz pierwszy siedzibą starostwa w 1424 roku. W latach 1433 – 1772 było to starostwo niegrodowe i obejmowało osady: Leżajsk, Dębno, Giedlarowa, Sarzyna, Wierzawice, Jelna, Kuryłówka, Ożanna, Rzuchów, Siedlanka, Wywłoka, Luchów, Płoin[2].
W latach 1775-1782 w ramach cyrkułu pilzneńskiego zaboru austriackiego funkcjonował dystrykt leżajski[3].
W 1855 roku w ramach cyrkułów w zaborze austriackim utworzono 178 powiatów a Leżajsk został jednym z nich, ale na krótko bo przez okres 12 lat (do 1867 roku). Ówczesny powiat obejmował swym zasięgiem 33 osady zamieszkałe przez 31.890 osób a powierzchnia powiatu wynosiła 7,2 mil kwadratowych[4].
Powiat leżajski po raz kolejny został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie rzeszowskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat leżajski złożyło się jedno miasto i 20 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów[5]:
- z pow. łańcuckiego (woj. rzeszowskie):
- miasto Leżajsk
- gromady Brzoza Królewska, Brzyska Wola, Dębno, Giedlarowa, Grodzisko Dolne, Grodzisko Górne, Gwizdów, Jelna, Kuryłówka, Piskorowice, Stare Miasto, Ruda Łańcucka, Wierzawice, Wola Żarczycka, Wólka Niedźwiedzka i Zmysłówka
- miasto Leżajsk
- z pow. niżańskiego (woj. rzeszowskie):
- gromady Łętownia i Tarnogóra
- gromady Łętownia i Tarnogóra
- z pow. biłgorajskiego (woj. lubelskie):
- gromady Bystre i Krzeszów (zmiana przynaleźności wojewódzkiej gromad)
1 stycznia 1956 roku z gromady Ruda Łańcucka wyłączono miejscowość Sarzyna Osiedle, z której utworzono osiedle Sarzyna[6].
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy. Tego samego dnia znoszone osiedle Sarzyna otrzymało prawa miejskie i nazwę Nowa Sarzyna[7]. Powiat leżajski podzielono na 2 miasta i 8 gmin[8]:
- miasta Leżajsk i Nowa Sarzyna
- gminy Brzóza Królewska[9], Giedlarowa[10], Grodzisko Dolne, Krzeszów[11], Kuryłówka, Leżajsk, Ruda Łańcucka[12] i Wola Żarczycka[13]
W 1974 roku gminę Ruda Łańcucka przekształcono w gminę Nowa Sarzyna[14].
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu leżajskiego włączono głównie do nowego (mniejszego) województwa rzeszowskiego, oprócz gminy Krzeszów, którą przyłączono do województwa tarnobrzeskiego[15]. 2 lipca 1976 roku zniesiono gminy Brzóza Królewska, Giedlarowa i Wola Żarczycka[16]. 1 września 1977 roku likwidacji uległa także gmina Krzeszów[17], którą jednak reaktywowano 1 października 1982 roku[18].
1 stycznia 1992 roku miasto i gminę Nowa Sarzyna połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską Nowa Sarzyna[19].
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w województwie podkarpackim przywrócono powiat leżajski [20]. W porównaniu z obszarem z początku 1975 roku powiat leżajski został zmniejszony o gminę Krzeszów, która znalazła się w powiecie niżańskim w tymże województwie.
Porównując obszar dzisiejszego powiatu leżajskiego z obszarem z 1956 roku można zauważyć, że niektóre tereny dawnego powiatu leżajskiego znajdują się obecnie w powiecie niżańskim (obszary dawnych gromad Bystre i Krzeszów) oraz w powiecie rzeszowskim (obszar dawnej gromady Wólka Niedźwiedzka).
Sąsiednie powiaty |
- powiat przeworski
- powiat łańcucki
- powiat rzeszowski
- powiat niżański
powiat biłgorajski (lubelskie)
Przypisy |
↑ ab http://www.polskawliczbach.pl/powiat_lezajski, w oparciu o dane GUS.
↑ Strona it.muzeum-lezajsk.pl
↑ Historia administracji w gminie Sokołów Małopolski, str.11
↑ Strona starostwa, historia
↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 283
↑ Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 299
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
↑ Polska - Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
↑ Gmina Brzóza Królewska została zniesiona 2 lipca 1976 roku przez połączenie jej terenów z gminą Nowa Sarzyna - Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Gmina Giedlarowa została zniesiona 2 lipca 1976 roku przez połączenie jej terenów z gminą gminą Leżajsk - Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Gmina Krzeszów została zniesiona 1 września 1977 roku a jej tereny włączone do gminy Rudnik - Dz.U. z 1977 r. nr 27, poz. 116, a następnie reaktywowana 1 października 1982 roku 1 września 1977 roku z części terenów gmin Rudnik i Harasiuki - Dz.U. z 1981 r. nr 26, poz. 139 i Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 165
↑ Gmina Ruda Łańcucka została zniesiona w 1974 roku a jej obszar przekształcony w gminę Nowa Sarzyna (nie obejmującą miasta Nowa Sarzyna, które od 1973 roku było gminą miejską) - Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Urząd Gminy w Rudzie Łańcuckiej
↑ Gmina Wola Żarczycka została zniesiona 2 lipca 1976 roku a jej tereny włączone do gmin Leżajsk i Sokołów Małopolski - Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Urząd Gminy w Rudzie Łańcuckiej
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Dz.U. z 1977 r. nr 27, poz. 116
↑ Dz.U. z 1981 r. nr 26, poz. 139 i Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 165
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
| ||||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||
