Mrthfx

; ;	; Kurów;
	; Kurów;
	; ;
	; Herb Kurowa;
	; ; Kościół parafialny Narodzenia NMP i św. Michała Archanioła w Kurowie;
; Państwo;	; Polska;
; Województwo;	; lubelskie;
; Powiat;	; puławski;
; Gmina;	; Kurów;
Wysokość;	157 m n.p.m.;
; Liczba ludności (2015);	2795;
; Strefa numeracyjna;	(+48) 81;
; Kod pocztowy;	24-170;
; Tablice rejestracyjne;	LPU;
; SIMC;	0384443;
	Położenie wsi; ;
	; ; Położenie na mapie gminy Kurów; ; ; ; Kurów; ; ; ;
	; ; Położenie na mapie Polski; ; ; ; Kurów; ; ; ;
	; ; Położenie na mapie województwa lubelskiego; ; ; ; Kurów; ; ; ;
	; ; Położenie na mapie powiatu puławskiego; ; ; ; Kurów; ; ; ;
	; 51°23′21″N 22°11′12″E/51,389167 22,186667;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Hasło w Wikisłowniku;
	; Strona internetowa miejscowości;

Pomnik ofiar masowej egzekucji wykonanej przez Niemców na cywilnych mieszkańcach Kurowa w 1944

Pomnik upamiętniający społeczność żydowską w Kurowie oraz mieszkańców miasta, którzy ratowali Żydów w czasie wojny, odsłonięty we wrześniu 2017 na miejscowym kirkucie

Szkoły w Kurowie

Grób poległego powstańca styczniowego na miejscowym cmentarzu parafialnym

Kurów – osada^[1] (dawniej miasto) w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Kurów, leżąca nad rzeką Kurówką (i jej dopływami: Strugą Kurowską oraz Białką) oraz na pograniczu Wysoczyzny Lubartowskiej i Płaskowyżu Nałęczowskiego.

Kurów uzyskał lokację miejską przed 1442 rokiem, zdegradowany w 1869 roku^[2].

Osada jest siedzibą gminy Kurów.

Spis treści

1 Położenie i demografia

2 Historia
- 2.1 Kurów do XVIII wieku
- 2.2 Kurów w XIX wieku
- 2.3 Kurów w XX wieku
- 2.4 Historia Żydów w Kurowie

3 Architektura

4 Oświata

5 Gospodarka

6 Turystyka
- 6.1 Szlaki turystyczne

7 Sport

8 Kurów w kulturze

9 Osoby urodzone w Kurowie bądź związane z Kurowem

10 Zobacz też

11 Przypisy

12 Bibliografia

13 Linki zewnętrzne

Położenie i demografia |

Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 12, jej północnym skrajem biegną mający przebieg wspólny droga ekspresowa S12 i droga ekspresowa S17 (część trasy europejskiej E372).

Historycznie położony jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Kurów położony był w 2. połowie XVI wieku w powiecie lubelskim, w województwie lubelskim^[3].

Według danych z 1 stycznia 2008 sołectwo Kurów liczyło 2804 mieszkańców^[4], 31 grudnia 2015 roku 2795 osób (zameldowania stałe i czasowe).^{[potrzebny przypis]}

Historia |

Kurów do XVIII wieku |

Początki Kurowa sięgają XII wieku. Bywa on identyfikowany z wymienionym w „Kronice” Galla Anonima castrum Galli, co w tłumaczeniu na język polski bywa interpretowane jako gród Kura. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 20 stycznia 1185 i znajduje się w dokumencie wykonanym przez księcia mazowieckiego Leszka. Mówi ona o istnieniu tutaj kościoła pod wezwaniem św. Idziego. Około 1330 został zbudowany tu gród, który został potem nadany przez króla Władysława Łokietka Kurowskim. Lokacja Kurowa na prawie magdeburskim nastąpiła 6 stycznia 1442 przez Piotra Kurowskiego. Kurów stał się miastem, którym był do 19 marca 1870 r. (w latach 1456–1465 był nawet siedzibą powiatu kurowskiego). W XV w. i na początku XVI wieku w Kurowie orzekał sąd ziemski^[5]. W 1783 w miejscowości powstała szkoła parafialna, którą założył Ignacy Potocki, a prowadził Grzegorz Piramowicz.

Kurów w XIX wieku |

Po III rozbiorze Polski miasto znalazło się na terenie Nowej Galicji w zaborze austriackim, najpierw w cyrkule józefowskim, a od 1803 w cyrkule lubelskim. W latach 1809–1870 miasto Kurów i gmina dominalna Kurów były niezależne od siebie. Od 1809 do 1815 Kurów należał do powiatu Kazimierz Dolny, departamentu lubelskiego, Księstwa Warszawskiego. Potem należał do obwodu lubelskiego w województwie lubelskim, Królestwie Polskim. Po likwidacji Królestwa Polskiego znalazł się w guberni lubelskiej.

W czasie powstania listopadowego Kurów stał się areną jego wydarzeń. 3 marca 1831 pod miejscowością stoczono bitwę, którą wygrali Polacy pod dowództwem generała Józefa Dwernickiego. Zasłużył się w niej porucznik Eustachy Ostaszewski, który poległ i jest pochowany w Kurowie. 12 września tegoż roku, kiedy powstanie chyliło się już ku upadkowi, dwa szwadrony jazdy polskiej opanowały miasto, biorąc dwustu żołnierzy rosyjskich w niewolę. Kurów znalazł się ponownie na kartach historii podczas powstania styczniowego. 24 stycznia 1863 pod miastem stoczono zwycięską bitwę, później był tu organizowany obóz powstańczy. W związku z tymi wydarzeniami, w 1870 Kurów utracił prawa miejskie. Burmistrza zastąpił wójt, a sąd grodzki został przekształcony w sąd gminny.

Kurów w XX wieku |

Na przełomie XIX i XX wieku Kurów był największym ośrodkiem bednarstwa na Lubelszczyźnie. Podczas rewolucji 1905-1907 miały miejsce manifestacje socjalistyczne. W 1910 roku (oficjalnie w 1912) założono Ochotniczą Straż Pożarną. Między 1 a 3 sierpnia 1915 pod Kurowem armia niemiecko-austriacka toczyła ciężkie walki z wojskami rosyjskimi. Pamiątką po tych wydarzeniach jest zabytkowy cmentarz wojenny w Olesinie.

Kurów został zelektryfikowany w 1926 z inicjatywy niemieckiego osadnika i młynarza Ulrycha. Kolejne rozbudowy i przebudowy sieci energetycznej następowały w latach 1933, 1946 i 1958–1962^[6].

W styczniu 1935 roku, przez Kurów biegł odcinek XIV Rajdu Monte Carlo. 8 i 10 września 1939 nastąpiły tragiczne w skutkach bombardowania Kurowa przez lotnictwo niemieckie. Było wiele ofiar wśród ludności cywilnej i wojska. W wyniku pożaru spalona została zabudowa centrum. 15 września 1939 do miejscowości wkroczyły wojska niemieckie. 6 marca 1944 Niemcy w publicznej egzekucji rozstrzelali 42 i powiesili 6 osób^[7]. 23 czerwca 1944 doszło w Kurowie do potyczki dowodzonych przez Stefana Rodaka żołnierzy Okręgu Lublin Batalionów Chłopskich, AK i AL z wojskami niemieckimi, wjeżdżającymi do miejscowości od strony Puław. W jej wyniku kilku żołnierzy niemieckich zostało rannych i zabitych, zaś Polacy bez strat własnych zdobyli niemiecki transporter opancerzony^[8]. W 1970 roku z miejscowości wyruszał pierwszy etap XXVII edycji kolarskiego Tour de Pologne.

Przez wiele lat miejscowość była znanym ośrodkiem futrzarskim. W latach 90. XX wieku w granice Kurowa został włączony Józefów. Kurów jest obecnie rekomendowany przez Sejmik Województwa Lubelskiego do przywrócenia praw miejskich^[9].

Historia Żydów w Kurowie |

Pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Kurowie pochodzi z 1548. Utworzyli gminę w XVII w. Mieli swoją synagogę przy ulicy Nowej i dwa cmentarze – starszy przy ulicy Nowej i nowszy przy ulicy Blich. W 1656 wielu żydowskich mieszkańców miasta zostało zabitych przez wojska Stefana Czarnieckiego. W 1765 w Kurowie żyło 904 Żydów, zaś w 1921 aż 2230, co stanowiło 56,8% ogółu mieszkańców.

Na początku okresu międzywojennego dochodziło do ekscesów antyżydowskich. W październiku 1920 roku miejscowa policja zmusiła kupców żydowskich do otwarcia sklepów w sobotnie święta żydowskie^[10].

Okupacja niemiecka podczas II wojny światowej przyniosła brutalny koniec historii kurowskich Żydów. We wrześniu 1939 roku społeczność żydowska Kurowa liczyła 2571 mieszkańców (55 proc. populacji). Pierwsza wywózka Żydów z Kurowa nastąpiła 8 kwietnia 1942 roku. Osoby starsze i niedołężne Niemcy zamordowali na miejscu, a duża grupa – głównie kobiety i dzieci – została wywieziona do niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. 13 listopada 1942 roku miała miejsce druga wywózka, a w grudniu tego samego roku Niemcy zmordowali na miejscowym kirkucie ostatnich ocalałych z poprzednich deportacji. W sierpniu 1942 Niemcy utworzyli w Kurowie getto-obóz pracy, w którym uwięzili także pewną ilość Żydów z Lublina i Wąwolnicy^[11].

Wojnę przeżyli nieliczni żydowscy mieszkańcy Kurowa. Stało się to głównie dzięki ofiarności i pomocy miejscowych Polaków, którzy z narażeniem życia ukrywali lub wspomagali swoich żydowskich sąsiadów, znajomych lub osoby zupełnie im obce. W listopadzie 2017 w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim odbyła się uroczystość nadania medali „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” dziesięciu rodzinom z Lubelszczyzny, pośród których znaleźli się potomkowie ratujących z Kurowa i jego okolic^[12].

12 września 2017 na lokalnym kirkucie, z inicjatywy lokalnych władz samorządowych, odsłonięto pomnik – symboliczny mur z tablicami upamiętniającymi społeczność żydowską w Kurowie oraz mieszkańców tego miasta, którzy ratowali Żydów w czasie wojny^[13].

Architektura |

Zabytki chronione prawnie:

zespół kościoła parafialnego, w którego skład wchodzi:
- kościół pw. Narodzenia NMP i św. Michała Archanioła z 1692 r., przebudowany w XVIII wieku;
- dzwonnica z przełomu XVII/XVIII wieku,
- cmentarz przykościelny,
- ogrodzenie z bramkami z przełomu XVII/XVIII,
- plebania wybudowana w latach 1778–1782,
- dawna szkoła Piramowicza z 1780 roku (1953-1958), została założona przez założona przez Grzegorza Piramowicza i Ignacego Potockiego

cmentarz żydowski przy ul. Blich,

Zabytki nierejestrowane:

budynek urzędu gminy z 2. połowy XIX wieku

Oświata |

Gminne Przedszkole Nr 1 w Kurowie im. Czesława Janczarskiego

Szkoła Podstawowa im. księdza Grzegorza Piramowicza w Kurowie

Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Ignacego Potockiego w Kurowie

Gospodarka |

W miejscowości znajdują się upadłe Zakłady Futrzarskie „Kurów 1”. Do 2005 r. funkcjonowała także tu spółdzielnia mleczarska.

Turystyka |

Szlaki turystyczne |

Szlak Renesansu Lubelskiego

szlak sakralny Powiśla Lubelskiego

dwa szlaki rowerowe

jeden szlak konny

Sport |

Kurowski Klub Sportowy Garbarnia (piłka nożna mężczyzn, Klasa Okręgowa – najwyższy poziom ligowy: IV liga)

Klub Tenisa Stołowego Topspin (tenis stołowy mężczyzn, IV liga)

Ochotnicza Straż Pożarna Kurów (zawody sportowo-pożarnicze mężczyzn)

Ludowy Zespół Sportowy Kurów (szachy mężczyzn, najwyższy poziom ligowy: III liga, już nie istnieje)

Zakładowa Ochotnicza Straż Pożarna Zakłady Futrzarskie (zawody sportowo-pożarnicze mężczyzn, już nie istnieje)

Kurów w kulturze |

„	Pod Kurowem staliśmy parę godzin na szosie, gdyż zginął czyjś kufer, po który furman jeździł konno do karczmy.	”
— Bolesław Prus, Lalka

Urząd gminy

Osoby urodzone w Kurowie bądź związane z Kurowem |

Eustachy Ostaszewski (1800-1831) - powstaniec listopadowy

Włodzimierz Borowski – artysta malarz, twórca environment, happeningów i instalacji, konceptualista, jeden z pionierów sztuki performance (ur. 1930 w Kurowie, zm. 31 grudnia 2008 w Warszawie)

Jacek Janczarski – pisarz, dramaturg, satyryk, scenarzysta filmowy (ur. 27 lutego 1945 w Kurowie, zm. 2 lutego 2000 w Warszawie)

Wojciech Jaruzelski – generał, I sekretarz KC PZPR, były prezydent PRL i RP (ur. 1923 w Kurowie, zmarł 25 maja 2014 w Warszawie)

Zobacz też |

Parafia Narodzenia NMP i św. Michała Archanioła w Kurowie

Inne miejscowości o tej nazwie

Przypisy |

↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.

↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

↑ 1. Informacja ogólna. W: Plan Odnowy miejscowości Kurów na lata 2008–2015. Urząd Gminy Kurów, 2008, s. 6.

↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w
przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.

↑ O elektryfikacji Kurowa zob. Zeszyty Kurowskie 6/1995 s. 15–18.

↑ Zob. Stefan Rodak: Maszerują Chłopskie Bataliony, s. 60.

↑ Stefan Rodak: Maszerują. s. 403–410 oraz Stefan Rodak; Marszem podziemnym. s. 219–224.

↑ Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego. Samorząd Województwa Lubelskiego, 2015, s. 59.

↑ SzymonS. Rudnicki SzymonS., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 133, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5 .

↑ Zobacz stronę Żydowskiego Instytutu Historycznego poświęconą Kurowowi http://www.jewishinstitute.org.pl/pl/gminy/miasto/425.html.

↑ Małgorzata Szlachetka: Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Ratowali, chociaż groziła za to śmierć (pol.). W: Kurier Lubelski [on-line]. 2017-11-17. [dostęp 6 stycznia 2018].

↑ Upamiętnienie społeczności żydowskiej w Kurowie (pol.). W: lublin.onet.pl [on-line]. 2017-09-13. [dostęp 6 stycznia 2018].

Bibliografia |

StanisławS. Wójcicki StanisławS., Raport o Gminie Kurów”, Kurów 2003., Kurów: Urząd Gminy, 2003, ISBN 83-906687-7-7, OCLC 749263893 .

Stefan Rodak: Maszerują Chłopskie Bataliony. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1960 r.

Stefan Rodak: Marszem podziemnym. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1970 r.

Stanisław Matraszek: Jak dotarła do Kurowa elektryczność w Zeszyty Kurowskie zeszyt 6/1995 Kurowskie Towarzystwo Regionalne Kurów 1995

Linki zewnętrzne |

Kurów, os. miejska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa 1883.

Kurów (1) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.

żydowska księga pamięci Kurowa, wolny dostęp przez Bibliotekę Publiczną Nowego Jorku (New York Public Library) (jid., ang.)

Wiki o Kurowie

[1] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[2] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.

[3] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

[4] 1. Informacja ogólna. W: Plan Odnowy miejscowości Kurów na lata 2008–2015. Urząd Gminy Kurów, 2008, s. 6.

[5] M. Pawlikowski, Sądownictwo ziemskie w
przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.

[6] O elektryfikacji Kurowa zob. Zeszyty Kurowskie 6/1995 s. 15–18.

[7] Zob. Stefan Rodak: Maszerują Chłopskie Bataliony, s. 60.

[8] Stefan Rodak: Maszerują. s. 403–410 oraz Stefan Rodak; Marszem podziemnym. s. 219–224.

[9] Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego. Samorząd Województwa Lubelskiego, 2015, s. 59.

[10] SzymonS. Rudnicki SzymonS., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 133, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5 .

[historia_żyd-11] Zobacz stronę Żydowskiego Instytutu Historycznego poświęconą Kurowowi http://www.jewishinstitute.org.pl/pl/gminy/miasto/425.html.

[12] Małgorzata Szlachetka: Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Ratowali, chociaż groziła za to śmierć (pol.). W: Kurier Lubelski [on-line]. 2017-11-17. [dostęp 6 stycznia 2018].

[13] Upamiętnienie społeczności żydowskiej w Kurowie (pol.). W: lublin.onet.pl [on-line]. 2017-09-13. [dostęp 6 stycznia 2018].

搜尋此網誌