Mrthfx

Ten artykuł dotyczy historyka literatury. Zobacz też: Tadeusz Grabowski.

Tadeusz Grabowski (ur. 29 października 1871 w Krakowie, zm. 27 lipca 1960 w Kórniku) – polski historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Poznańskiego, członek PAU, filister honorowy Korporacji Masovia.

Życiorys |

Był synem Antoniego (przedsiębiorcy drogowego i kierownika szybu naftowego, uczestnika powstania styczniowego) i Aliny z Pogorzelskich; uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie gdzie zdał maturę w 1891. W latach 1891–1895 następnie studiował historię literatury i językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. u Stanisława Tarnowskiego). Przez kolejny rok uzupełniał studia w dziedzinie literatury średniowiecznej w Ecole des Hautes Etudes w Paryżu. W 1896 pracował krótko jako profesor języka polskiego w gimnazjum realnym w Stanisławowie, a w latach 1896–1900 w gimnazjum Św. Anny w Krakowie. W 1900 obronił doktorat na UJ (na podstawie pracy Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne), w 1901 habilitował się (praca Ludwik Osiński i ówczesna krytyka literacka) i został docentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej. Bez powodzenia ubiegał się o objęcie tej katedry po przejściu na emeryturę Stanisława Tarnowskiego w 1909; został w tym samym roku mianowany profesorem nadzwyczajnym i kontynuował wykłady z historii literatury romantycznej i dziejów reformacji do 1919 (w 1912 nastąpiła zmiana nazwy katedry na I Katedrę Historii Literatury Polskiej). Był członkiem Ligi Narodowej przed 1910 rokiem^[1].

W 1919 przeniósł się na Uniwersytet Poznański, gdzie został profesorem zwyczajnym i kierownikiem II Katedry Historii Literatury Polskiej. W roku akademickim 1922/1923 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Wykładał historię literatury polskiej także na uniwersytetach w Pradze i Paryżu (1923–1925). Brał udział w tajnym nauczaniu, wykładając polonistykę na kursach uniwersyteckich w Poznaniu. Pracował także przez pewien czas w okresie okupacji w Bibliotece Jagiellońskiej. Po wojnie kontynuował wykłady na Uniwersytecie Poznańskim z romanistyki; przeszedł na emeryturę w 1952. Od 1909 był członkiem-korespondentem AU (późniejsza PAU), od 1945 członkiem czynnym PAU. Należał także do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1913 członek-korespondent, od 1917 członek zwyczajny) oraz Towarzystwa Naukowego we Lwowie (od 1925 członek czynny).

Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1938)^[2], Krzyżem Kawalerskim^[3] oraz Krzyżem Oficerskim francuskiego Orderu Legii Honorowej (1938)^[4] i Krzyżem Komandorskim czechosłowackiego Orderu Lwa Białego^[3][5].

Jego syn Zbigniew był znanym powieściopisarzem, anglistą, tłumaczem i publicystą.

Działalność naukowa |

W pracy naukowej zajmował się historią literatury polskiego oświecenia i romantyzmu, literaturą religijną Odrodzenia, historią literatury francuskiej, historią polskiej krytyki literackiej oraz metodologią badań nad literaturą. Dokonał analizy systemu filozoficznego Juliusza Słowackiego, wykazując jego oryginalność jeszcze przed zetknięciem się poety z Andrzejem Towiańskim. Przygotował (wspólnie z Janem Łosiem) wydanie Moralia Wacława Potockiego (1918). Badał życie, działalność i dorobek Piotra Skargi. Wykazał związki Anatole’a France’a z twórczością m.in. Monteskiusza i Woltera. Był pionierem badań nad dziejami polskiej krytyki literackiej, a także jako jeden z pierwszych w Polsce badał literaturę radziecką. Współpracował z czasopismami „Przegląd Powszechny” i „Pamiętnik Literacki”.

Pierwotnie poświęcał się badaniom nowszej literatury francuskiej i włoskiej oraz teorii literatury, później prace jego źródłowe skierowały się głównie ku badaniom polskiej literatury różnowierczej i ku dziejom krytyki literackiej w Polsce.

Publikacje |

• 
  Studia nad wiekiem osiemnastym (1898)


• 
  Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne (1900)


• 
  Aleksander Dumas syn i współczesny teatr francuski (1900)


• 
  Wiktor Hugo i jego korespondencja (1900)


• 
  Ludwik Osiński i ówczesna krytyka literacka (1901)


• 
  Karol ks. Orleański, jego życie i poezja (1901)


• 
  Balzac i pani Hańska (1902)


• 
  Petrarca i du Bellay. Kartka z dziejów Renesansu we Francji (1903)


• 
  Poezja polska po roku 1863 (1903)


• 
  Anatol France. Studium literackie (1904)


• 
  Pogląd na literaturę polityczną we Francji od zwołania Stanów Generalnych w roku 1302 aż do czasów Henryka IV (1905)


• 
  Z dziejów literatury kalwińskiej w Polsce 1550–1650 (1906)


• 
  Metodyka historii literatury ze szczególnym uwzględnieniem historii literatury polskiej (1907)


• 
  Juliusz Słowacki, jego życie i charakter (1908–1910, 3 tomy)


• 
  Literatura ariańska w Polsce 1560–1660 (1908)


• 
  Filozofia Juliusza Słowackiego (1910)


• 
  Zygmunt Krasiński. Jego żywot i dzieła na tle współczesnej epoki (1912)


• 
  Piotr Skarga na tle katolickiej literatury religijnej w Polsce wieku XVI (1913)


• 
  Teoria poezji od wieków średnich do epoki romantycznej w Polsce (1916)


• 
  Henryk Sienkiewicz. Jego życie i dzieła na tle współczesnej epoki 1846–1916 (1918)


• 
  Krytyka literacka w Polsce w epoce pseudoklasycyzmu (1918)


• 
  Gabriel D’Annunzio jako liryk i dramaturg (1919)


• 
  Literatura luterska w Polsce wieku XVI 1530–1630 (1920)


• 
  Z dziejów literatury unicko-prawosławnej w Polsce 1630–1700 (1922)


• 
  Wstęp do nauki o literaturze (1927)


• 
  Wstęp do nauki literatury (1928)


• 
  Krytyka literacka w Polsce w epoce romantyzmu, 1831–1863 (1931)


• 
  Krytyka literacka w Polsce w epoce realizmu i modernizmu (1934)


• 
  Historia literatury polskiej (1936, 2 tomy)


• 
  Nowa nauka o literaturze (1936)


• 
  Duchowa struktura polskiej Andegawenki (1950)


• 
  Teatr jezuicki a Pierre Corneille (1952)

Przypisy |

Bibliografia |

• Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 225.


• 
  Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983