Mrthfx

Rajd Kowpaka, rajd karpacki (ros. Карпатский рейд) – rajd Partyzanckiego Zgrupowania Obwodu Sumskiego w 1943 z terenów północno-wschodniej Ukrainy w Karpaty pod dowództwem generała majora Sidora Kowpaka. Celem rajdu było zorganizowanie radzieckiej partyzantki na obszarze zachodniej Ukrainy oraz dywersja na liniach komunikacyjnych i zaopatrzeniowych niemieckich armii walczących w tym czasie na łuku kurskim. Liczący około 2000 partyzantów oddział Kowpaka przebył w sumie ponad 2000 kilometrów, niszcząc 19 niemieckich transportów kolejowych i 51 składów, wysadzając 52 mosty oraz sabotując elektrownie i wydobycie ropy w Borysławsko-Drohobyckim Zagłębiu Naftowym.

Sam Kowpak mówił o celu akcji:

Rajd zaczął się 12 czerwca 1943 o godzinie 18:00, od wsi Miłoszewicza na granicy ukraińsko-białoruskiej (na północ od Żytomierza). Obszedłszy Równe z zachodu, Kowpak ostro skręcił na południe, przeszedłszy przez rejon Tarnopola. W nocy 16 lipca partyzanci przeprawili się przez Dniestr po moście na południe od Halicza i weszli w góry. I już wieczorem tego samego dnia Niemcy zablokowali partyzantów na obszarze 8–10 km². Dwa tygodnie Kowpak manewrował po górach, przedzierając się z jednego okrążenia w drugie (ponad 20).

Datą zakończenia rajdu można uznać 21 października 1943.

Siły i przebieg rajdu |

Formacja ma:

• 5 batalionów piechoty


• 
  kompanię artylerii (między innymi 9 dział 45 mm i 76 mm)


• 
  szwadron kawalerii dokonujący rekonesansu.

Partyzanci prowadzą 300 krów, jeszcze więcej owiec i kury w klatkach. Gdy nie docierają zrzuty, w wioskach i miasteczkach uzyskują zaopatrzenie i informacje. Atakują posterunki policji i małe składy wojskowe. Kowpak ma także 300 pojazdów. Gdy było to możliwe rannych ewakuuje się drogą powietrzną.

• 26 czerwca 1943 dochodzi do starcia z Niemcami pod Briańskiem. Grupa zaszywa się w lasach podsmoleńskich. Potem kierują się na zachód i mijając Równe i Dubno docierają niemal nieniepokojeni do Galicji. Minęli szyby naftowe i nadal maszerowali na zachód. Po drodze uwolniono Żydów z obozu pracy w Skałacie, z części młodszych utworzono kompanię żydowską. Utworzono skład mundurów i dokumentów zdobytych na przeciwniku. Przez osiedla przechodzą w niemieckich mundurach. Niepostrzeżenie mijają niemieckie posterunki. Za głowę Kowpaka wyznaczono nagrodę. Do akcji Niemcy wysyłają coraz to nowe jednostki, rozmieszczane w strategicznych punktach. Zaangażowano siły niemieckie, węgierskie, włoskie, rosyjskie. Niezależnie od Niemców i ich sojuszników, z Kołpakiem walczyły też oddziały ukraińskie (UPA).


• 7 lipca 1943 niemiecki zwiad powietrzny wyśledził partyzantów 30 kilometrów na południowy-wschód od Tarnopola. Mają stąd 15 kilometrów do lasów pod Iwankowicami. Niemcy próbują ich okrążyć.


• Decydująca próba wyrwania się z pułapki miała miejsce 12 lipca 1943, udało się ją udaremnić głównie dzięki lotnictwu. Mimo schronienia się w lasach na południe od Tarnopola wyśledzono ich i zadano straty atakami z powietrza. Partyzanci przekroczyli Dniestr i zniszczyli za sobą most.


• 16–17 lipca 1943 dostrzeżono ich ponownie. Przebijają się na Medynię, w ataku powietrznym tracą 150 koni. Kowpak idzie na Karpaty, niszcząc za sobą mosty. Porzucono pojazdy, zostawiając sobie tylko motocykle. Ciągle są atakowani z powietrza.


• 18 lipca 1943 Kowpak atakuje kompanię policji SS w Rosulnej małymi siłami. Znowu udaje mu się wyrwać.


• 24 lipca 1943 Niemcy ściągają posiłki.


• Po walce 1 sierpnia 1943 pod Delatynem partyzanci rozdzielili się na siedem grup, które wróciły w rejon stałej dyslokacji (przy tym, w Karpatach partyzanci ponieśli istotne straty i byli zmuszeni wysadzić posiadaną artylerię).

Mimo to w sierpniu 1943 partyzanci znikają i ostatecznie nie dają się rozbić.

Straty |

Zginęło 641 partyzantów, 100 schwytali Niemcy, później wyłapali jeszcze 450 rannych.

Niemcy mają 141 zabitych, 129 rannych, 4 zaginionych. W jednostkach kolaboracyjnych jest jeszcze 7 zabitych i 4 rannych (według innych danych 3–4 tysięcy poległych).

Zobacz też |

• rajd polski

Literatura |

• От Путивля до Карпат, 1949.


• Из дневника партизанских походов, 1964 – Вершигора, Пётр Петрович.


• П. П.часть Книга вторая. Карпатский рейд.


• Книга вторая. Карпатский рейд (ros.).


• Marszruta rajdu (ros.). [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-17)].