Mrthfx

Roman Longchamps de Bérier
Data i miejsce urodzenia	9 sierpnia 1883 Lwów
Data i miejsce śmierci	4 lipca 1941 Lwów
Zawód, zajęcie	prawnik
Uczelnia	Uniwersytet Lwowski
Stanowisko	rektor UJK (1939)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Roman Longchamps de Bérier (ur. 9 sierpnia 1883 we Lwowie, zm. 4 lipca 1941 tamże) – polski prawnik cywilista, członek Komisji Kodyfikacyjnej RP, ostatni rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Życiorys |

Pochodzenie i rodzina |

Wywodził się ze znanej rodziny lwowskiej pochodzenia francuskiego. Był synem Bronisława – doktora medycyny i wojskowego oraz Heleny Rieger. Żonaty z Anielą Strzelecką, z którą miał czterech synów: Bronisława (1916–1941), Zygmunta (1918–1941), Kazimierza (1920–1941) i Jana (ur. 1928).

Wykształcenie |

W 1901 ukończył gimnazjum we Lwowie. W latach 1901–1905 studiował na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego. W czasie studiów pracował na seminariach: prof. Ignacego Koschembahr-Łyskowskiego, Władysława Ochenkowskiego, Aleksandra Dolińskiego, Ernesta Tilla, Marcelego Chlamtacza i Władysława Abrahama. W 1906 uzyskał tam tytuł doktora praw. W tym samym roku rozpoczął pracę w Prokuratorii Skarbu we Lwowie, którą wykonywał do 1920.

Po zakończeniu studiów kontynuował zainteresowania naukowe pod kierunkiem prof. E. Tilla. W roku akademickim 1907/1908 przebywał na studiach w Berlinie pracując na seminariach profesorów Theodora Kippa oraz Josepha Kohlera. Po powrocie ze studiów opracował bardzo cenną do dziś monografię pt. Studia nad istotą osoby prawniczej (Lwów 1911). W 1916 habilitował się z prawa prywatnego austriackiego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Referentami przedstawionych rozpraw, spośród których głównymi były: wymieniona monografia o istocie osoby prawnej oraz rozprawa pt. „Rękojmia z powodu wad i braków a obowiązek świadczenia” (Lwów 1916), byli prof. E. Till oraz prof. A. Doliński.

Udział w walkach o Lwów |

W czasie walk o Lwów, w listopadzie 1918 był członkiem Milicji Obywatelskiej oraz Ochotniczej Ligi Obywatelskiej, za co został potem odznaczony Krzyżem Obrony Lwowa bez mieczy oraz Krzyżem Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej.

Kariera akademicka |

1 maja 1920 mianowany został profesorem nadzwyczajnym prawa cywilnego na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Dwa lata później, 1 sierpnia 1922 r., mianowany profesorem zwyczajnym na tymże wydziale. W latach 1920–1939 wykładał również prawo cywilne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Od 1933 był członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie, a od 1931 członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W 1936 został powołany w skład Trybunału Kompetencyjnego i zasiadał w jego składzie^[1].

W wyborach samorządowych 1934 startował do Rady Miasta Lwowa z ramienia listy endeckiej i został zastępcą radnego Mariana Janellego^[2]

Na Uniwersytecie Jana Kazimierza pełnił szereg funkcji i godności. Po 1930 został kierownikiem Studium Sądowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[3]. W latach 1923/24 i 1929/30 – 1931/32 był dziekanem Wydziału Prawa UJK; w latach 1924/25 i 1932/33 – 1933/34 prodziekanem, a w latach 1934/35 – 1937/38 prorektorem UJK. Zarządzeniem z 7 stycznia 1938 wprowadził tzw. „getto ławkowe”^[4]. Na przełomie czerwca/lipca 1939 został wybrany rektorem na lata 1939-1941^[5]. Godność tę objął ex lege 1 września 1939 i sprawował do 18 października 1939, kiedy to został odwołany przez władze radzieckie, a jego miejsce zajął Ukrainiec Mychajło Marczenko^[6]. We wrześniu 1939 jako rektor UJK stanął na czele Komitetu Obywatelskiego Obrony Lwowa. W styczniu 1940 został zwolniony z pracy w uniwersytecie (wraz z większością polskich profesorów i młodszych pracowników naukowych Wydziału Prawa). Przywrócony ponownie jesienią 1940. W latach 1940–1941 wykładał prawo cywilne skupiając się na wybranych zagadnieniach z radzieckiego prawa zobowiązań.

Lwów, ul. Karpińskiego 11. Dom rodziny Longchamps de Berier, z którego na rozstrzelanie hitlerowcy zabrali w dniu 3 lipca 1941 r. prof. Romana Lonchamps de Berier z trzema synami: Bronisławem, Kazimierzem i Zygmuntem

Mord profesorów lwowskich |

Kilka dni po wkroczeniu do Lwowa wojsk niemieckich, w nocy z 3 na 4 lipca 1941, został wraz z trzema dorosłymi synami aresztowany przez hitlerowców. Tej samej nocy, po brutalnym przesłuchaniu w bursie Abrahamowiczów, został zamordowany przez Niemców na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie wraz z trzema synami: Bronisławem i Zygmuntem, absolwentami Politechniki Lwowskiej, oraz Kazimierzem, absolwentem liceum.
Z masakry ocalała żona Aniela oraz najmłodszy, 13-letni syn Jan. W czasie okupacji niemieckiej pracowali oboje w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym prof. Rudolfa Weigla), co dawało skromne środki na utrzymanie. W wyniku wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich w 1946 wyjechali ze Lwowa.

Dorobek naukowy |

Największym dziełem Longchamps de Bériera był kodeks zobowiązań z 1933 i związana z nim praca w Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej. W skład Komisji Kodyfikacyjnej RP powołany został w 1922. Przygotowywał wspólnie z prof. E. Tillem oraz lwowskim gronem Komisji Kodyfikacyjnej projekt części ogólnej kodeksu, a następnie projekt części szczegółowej. Po śmierci prof. Tilla został głównym referentem projektu doprowadzając do przyjęcia go przez Komisję Kodyfikacyjną, a następnie wprowadzenia do polskiego porządku prawnego mocą rozporządzenia Prezydenta RP. Po ukończeniu dzieła rozpoczął opracowywanie niezwykle cennego do dziś: Uzasadnienia projektu kodeksu zobowiązań z uwzględnieniem ostatecznego tekstu projektu, Warszawa 1934-1939. Wydał wówczas, wchodzące dziś do klasyki polskiej myśli prawniczej dzieło: Zobowiązania (wyd. 1, Lwów 1934-38, wyd. 2, Lwów 1939, wyd. 3, Poznań 1948, wyd. 4, anastatyczne, Poznań 1999).

Uczestniczył w wielu naukowych zjazdach prawniczych i konferencjach w Polsce i w Europie: Zjazdach Prawników Polskich, Kongresach Prawa Porównawczego w Hadze (1932, 1937), międzynarodowym tygodniu prawniczym w Paryżu (1937), Zjeździe Prawników Państw Słowiańskich w Bratysławie (1933). Uczestniczył w pracach nad projektami zjednoczenia prawa obligacyjnego w Europie. Był jednym z inicjatorów powołania (1937) i prezesem Porozumienia Prawniczego Polsko-Francuskiego.

Roman Longchamps de Bérier przez cały czas kontynuował dzieło swego mistrza prof. E. Tilla. Wydawał po jego śmierci „Przegląd Prawa i Administracji”, którego wcześniej był redaktorem^[7]. Aktywnie działał w Lwowskim Towarzystwie Prawniczym, zostając w 1938 jego prezesem.

Uczniami Romana Longchamps de Bériera byli m.in.: Kazimierz Przybyłowski, Józef Fiema, Adam Radziszowski, Jurij Fedynskyi, Adam Karpuszko, Izrael Blei, Seweryn Rosmarin.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta i francuską Legią Honorową.

Pozostaje jednym z najwybitniejszych cywilistów polskich w historii.

Przypisy |

Literatura |

• A. Redzik, Roman Longchamps de Berier (1883 – 1941), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006, z. 1, s. 5-108.


• A. Redzik, Longchamps de Bérier – zarys dziejów rodu, [w:] Lwów: miasto – społeczeństwo – kultura, t. V – Ludzie Lwowa, red. K. Karolczak, Kraków 2005, s. 245-270 + 5 zdjęć + drzewo genealogiczne.


• K. Przybyłowski, Ś.p. Roman Longchamps, PiP 1947, z. 5–6, s. 64–68,


• K. Przybyłowski, Longchamps de Berier Roman (1883–1941), w: Polski słownik biograficzny, t. XVII, Wrocław 1972, s. 543-544.


• J. Kodrębski, Roman Longchamps de Berier, w: Lwowskie środowisko naukowe w latach 1939–1945. O Jakubie Karolu Parnasie, red. naukowa I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa 1993, [wyd. 4], s. 120–126.


• J. Górecka, Wspomnienia Romana Longchamps de Bérier z naukowej podróży do Berlina, [w:] Z dziejów i dnia dzisiejszego turystyki, pod red. Romana Nowackiego, Opole 2005, s. 31-37.


• 
  Zygmunt Albert Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ​ISBN 83-229-0351-0​ wersja elektroniczna
  


• 
  Roman Longchamps de Berier (1883 – 1941). Profesor lwowski i lubelski, red. Antoni Dębiński i Magdalena Pyter. Wydawnictwo KUL, Lublin 2011. ​ISBN 978-83-7702-321-1​


• Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 25-26. ISBN 978-83-7188-964-6.

Linki zewnętrzne |

• Adam Redzik, Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1939-1945


• 
  Archiwum prof. Romana Longchamps de Bérier przekazane w darze dla KUL (Kurier Galicyjski nr 23–24 (243–244) 18 grudnia 2015 – 14 stycznia 2016

p • d • e Komisja Kodyfikacyjna Prezydenci Franciszek Fierich (1919–1928) Bolesław Pohorecki (1928–1939) Wiceprezydenci Stanisław Bukowiecki Ludwik Zachariasz Cichowicz Ernest Till Członkowie Wydziału Cywilnego Władysław Abraham Maurycy Allerhand Roman Longchamps de Bérier Marian Bielewicz Tadeusz Bujak Stanisław Bukowiecki Adam Chełmoński Ludwik Zachariasz Cichowicz Aleksander Doliński Ludwik Domański Jarogniew Drwęski Tadeusz Dziurzyński Franciszek Fierich Jakub Glass Stanisław Gołąb Antoni Górski Bronisław Hełczyński Władysław Leopold Jaworski Henryk Konic Ignacy Koschembahr-Łyskowski Marek Kuratow-Kuratowski Jan Jakub Litauer Karol Lutostański Wiktoryn Mańkowski Jan Mrozowski Alfons Parczewski Leon Petrażycki Bolesław Pohorecki Kazimierz Przybyłowski Michał Rostworowski Józef Skąpski Jan Sławski Stanisław Sławski Kamil Stefko Józef Felicjan Sułkowski Jerzy Trammer Ernest Till Jan Wasilkowski Eugeniusz Waśkowski Stanisław Wróblewski Fryderyk Zoll Członkowie Wydziału Karnego Henryk Ettinger Juliusz Kałużniacki Edmund Krzymuski Juliusz Makarewicz Wacław Makowski Zygmunt Marek Walenty Miklaszewski Aleksander Mogilnicki Franciszek Nowodworski Julian Nowotny Witold Prądzyński Emil Stanisław Rappaport Zygmunt Rymowicz Zygmunt Seyda Stanisław Śliwiński Projekty ustaw kodeks postępowania karnego (1928) kodeks postępowania cywilnego (1930) kodeks karny „Makarewicza” (1932) kodeks zobowiązań (1933) kodeks handlowy (1934) prawo wekslowe (1936) prawo czekowe (1936)