Mrthfx

Cmentarz żydowski, ok. 1657, Detroit Institute of Arts

Widok Haarlemu, ok. 1665, Kunsthaus Zürich

Wiatrak w Wijk koło Duurstede, ok. 1670, Rijksmuseum, Amsterdam

Pejzaż zimowy, ok. 1670, Muzeum Thyssen-Bornemisza

Pejzaż z wodospadem, Rijksmuseum, Amsterdam

Jacob Izaakszoon van Ruisdael lub Ruysdael (ur. ok. 1628 w Haarlemie, zm. 14 marca 1682 tamże) – holenderski malarz, pejzażysta i grafik.

Życiorys |

Nazwisko rodzinne brzmiało Gooyer, ale bracia Salomon i Isaack (stryj i ojciec Jacoba) zmienili je na Ruisdael („szumiąca kaskada”), od nazwy pobliskiego zamku. Po śmierci pierwszej żony Isaack van Ruisdael poślubił w roku 1628 Maycken Cornelis. Chłopiec nie zastanawiał się długo nad wyborem zawodu – chciał być malarzem, jak ojciec i stryj. To od nich pobierał pierwsze lekcje. O malarstwie ojca, Isaacka, niewiele wiadomo. Zajmował się on oprawianiem obrazów i handlem sztuką, oraz projektowaniem motywów na tkaninach ozdobnych.

W roku 1648 został przyjęty do haarlemskiego cechu świętego Łukasza. Po 1650 roku wyjechał na studia do wschodniej Holandii i Nadrenii. Opuścił gminę mennonicką i 14 czerwca 1657 roku przyjął chrzest w kościele reformowanym w Ankeveen. Razem z przyjacielem Claesem Berchem podróżował po Holandii, po czym zamieszkał na stale w Amsterdamie i w roku 1659 został obywatelem tego miasta. Otworzył pracownię, w której kształcił się między innymi Hobbema. Obrazy Ruisdaela sprzedawały się bardzo dobrze, malarz uzbierał mały kapitał i prowadził dostatni, wygodny tryb życia holenderskiego mieszczanina.

W roku 1676 artysta ukończył studia medyczne na uniwersytecie w Caen i uzyskał tytuł doktora medycyny. Pracował jako lekarz w Haarlemie.

Był samotnikiem nie dbającym o sukcesy, człowiekiem głęboko religijnym i z naturą kontemplacyjną. Pozostał kawalerem i zachował bliski kontakt z ojcem, który pod koniec życia pozostawał pod jego troskliwą opieką. Mimo talentu i dobrego zawodu Jacob zmarł w nędzy w haarlemskim szpitalu 14 marca 1682 roku.

Twórczość |

Uznawany jest on za jednego z najwybitniejszych pejzażystów holenderskich. Malował przeważnie lasy, wodospady, rzadziej widoki morskie, równiny, krajobrazy zimowe lub widoki miast. Cechą charakterystyczną dla tego malarza jest dominacja drzew w ujęciu dramatycznym. Był malarzem o wyraźnych tendencjach moralizatorskich i symbolizujących.

W jego pierwszych pracach widać było wpływ stylu stryja oraz Cornelisa Vrooma, np. Pejzaż wydm, 1646 (Ermitaż, St. Petersburg). Podczas pobytu w Amsterdamie zapoznał się ze sztuką Rembrandta, która wywarła duży wpływ na jego twórczość . Wielkie wrażenie wywarły na niego również prace Philipa Könincka, pod wpływem których tworzył rozległe panoramy pod szerokim niebem, widziane z najwyższego punktu, np. Wiatrak w Wijk koło Duurstede, 1670 (Rijksmuseum, Amsterdam). Równocześnie wiele uwagi poświęcał motywowi spienionego potoku górskiego w ciemnych lasach, do czego inspirowały go dzieła Allarta van Everdingena. W latach 60. malował wiele scen zimowych o posępnym nastroju, np. Pejzaż zimowy, 1661 (Gemaldgalerie, Berlin).

Jego pejzaże nie zawsze ukazywały konkretny fragment natury, bardziej bywały odzwierciedleniem stanu ducha, obiektem medytacji. Cmentarz żydowski jest na przykład połączeniem motywu cmentarza żydowskiego w Amsterdamie z ruinami kościoła w Brederode w całości symbolizującym znikomość ludzkiego życia i wysiłków. W obrazie Krzak artysta ukazał jedynie krzew szarpany na wydmie wichurą, ale wczepiony korzeniami w jałową glebę.

Kolejność prac wykonywanych w ostatniej fazie twórczości nie jest znana, gdyż po 1663 roku artysta zaprzestał datowania obrazów.

Dzieła artysty |

• 
  Krajobraz nad wodospadem - ok. 1668, olej na płótnie, Muzeum Czartoryskich w Krakowie
  


• 
  Wiatrak w Wijk koło Duurstede - 1670, olej na płótnie 83 × 101 cm, Rijksmuseum Amsterdam
  


• 
  Pejzaż zimowy - 1670, olej na płótnie, 42 × 49,7 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
  


• 
  Cmentarz żydowski - Drezno
  


• 
  Wielki las - Wiedeń
  


• 
  Droga piaszczysta - Amsterdam
  


• 
  Moczary - Petersburg
  


• 
  Wodospady - Brunszwik, Drezno, Kassel, Kraków
  


• 
  Widoki Haarlemu - Amsterdam, Berlin, Haga
  


• 
  Zamek Bentheim - Niemcy-Dolna Saksonia


• Młyn wodny


• Klasztor

Wykonywał również akwaforty.

Bibliografia |

• Robert Genaille, [red.]: Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 37-37.

Linki zewnętrzne |

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Jacob van Ruisdael

• Obszerna prezentacja twórczości Jacoba Izaakszoona van Ruisdaela


• Jacob Izaakszoon van Ruisdael w Artcyclopedia.com


• Web Gallery of Art – galeria i biografia