Mrthfx

9 Pułk Saperów
Odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	28 września 1921
Rozformowanie	18 lutego 1929
Nazwa wyróżniająca	nie posiadał
Patron	nie posiadał
Tradycje
Święto	24 czerwca[1]
Nadanie sztandaru	24 czerwca 1925
Dowódcy
Pierwszy	płk Józef Zaniewski
Ostatni	ppłk Mieczysław Wężyk
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Brześć (Okręg Korpusu Nr IX)
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	saperzy
Podległość	2 Brygada Saperów

9 Pułk Saperów (9 psap) – oddział saperów Wojska Polskiego II RP.

Historia 9 psap |

28 września 1921 roku w twierdzy Brześć został sformowany 9 pułk saperów. Dowódcą pułku został płk Józef Zaniewski. Jednostka powstała z połączenia trzech samodzielnych batalionów saperów: 9 bsap kpt. Edwarda Nejberga, 20 bsap por. Jerzego Lawcewicza i 30 bsap kpt. Józef Ojrzyńskiego.

W chwili wydania rozkazu o formowaniu pułku, większość jego oddziałów znajdowała się jeszcze w polu, a 30 baon w Grudziądzu przy baonie zapasowym saperów Nr. 3. Faktyczne formowanie pułku przypada na początek października 1921 roku, w którym to czasie poszczególne oddziały saperów przybywają do Brześcia n/B. Pułk zostaje zakwaterowany w Twierdzy na Wyspie Centralnej^[2].

18 lutego 1929 roku^[3][4]. pułk został przeformowany w 6 batalion saperów, który został podporządkowany dowódcy 2 Brygady Saperów. Ostateczną organizację wojsk saperskich na stopie pokojowej wprowadzono 8 listopada 1929 roku, gdzie zatwierdzono przeformowanie 9 pułku saperów w 6 batalion saperów z siedziba w Brześciu^[5].

Żołnierze 9 psap |

Dowódcy 9 Pułku Saperów

• płk Józef I Zaniewski (1921) – 1923^[6]
  


• ppłk Wacław Lipski-Lippe (p.o. 1923)


• ppłk sap. Gustaw Leonard Herman Stankiewicz (1 IX 1924 – †5 I 1925 Przemyśl^[7])


• ppłk SG Władysław Zachorowski – p.o. dowódcy pułku^[8] (do 10 IV 1925 → szef Wydziału I Departamentu V MSWojsk.)


• ppłk sap. Stanisław Magnuszewski (10 IV 1925^[9] - IX 1926 → dowódca 2 psap)


• ppłk Mieczysław Wężyk (od IX 1926^[10][11])

Zastępcy dowódcy pułku

• mjr Kazimierz Hornoff (p.o. 1923)^[6]
  


• mjr Stefan Langner^[12]
  

Kwatermistrzowie pułku

• mjr Józef Grzesik (od VI 1925^[13])


• mjr Wiktor Zygmunt Truss (zatwierdzony 26 IV 1928)^[14]
  

Lista starszeństwa oficerów 9 Pułku Saperów w 1922 roku.

Obsada personalna pułku w 1923 roku

• dowódca – płk Józef I Zaniewski


• p.o. zastępcy dowódcy – mjr Kazimierz Hornoff


• komendant Kadry Batalionu Zapasowego – mjr Leonard Sielewicz


• dowódca IX Batalionu Saperów – mjr Edward Nejberg


• p.o. dowódcy XX Batalionu Saperów – kpt. Zygmunt II Rumiński


• p.o. dowódcy XXX Batalionu Saperów – kpt. inż. Józef Jan Ojrzyński


• oficer kasowy – por. Jan Kazimierz Orzechowski


• oficer prowiantowy – wakat


• starszy lekarz pułku – kpt. Roman Pisarczyk


• młodszy lekarz pułku – por. Samuel Abusz

Prace pokojowe 9 psap |

Oddziały 9 pułku saperów brały udział w ratowaniu mostów zagrożonych przez zatory lodowe na całym terenie D. O. K. nr. IX i w akcji przeciwpowodziowej, a nieraz nawet na terenie innych okręgów, jak na przykład w Krakowie w 1925 roku. Brały także udział w budowie następujących obiektów:

1. budowa most nad rz. Stwiga w Śródborzu (faktyczna nazwa Chutory Merlińskie),

2. budowa most nad rz. Stwiga w m. Korotycze,

3. budowa most nad rz. Marycha przy strażnicy Studzianka,

4. budowa strzelnicy szkolnej w Biała Podlaska,

5. budowę kolejki żelaznej długości 3 km. - łączącej twierdzę Brześć z miastem^[16].

Sport

W sporcie pułk zajmuje jedno z przodujących miejsc. Zdobywa dwukrotnie tytuł mistrza w zawodach saperskich w Warszawie w r. 1925 i w r. 1928, w r. 1927 — drugie miejsce. W roku 1926 zdobywa tytuł mistrza w zawodach sportowych O. K. nr IX.

Symbole 9 psap |

Chorągiew

 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

20 lutego 1925 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 9 psap^[17].
24 czerwca 1925 roku, w Brześciu, gen. dyw. Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez Magistrat i Radę Miejską Brześcia uchwałą Rady Miasta z 13 listopada 1924 roku i z 2 grudnia 1924 roku. W 1929 roku, po rozwiązaniu pułku, chorągiew została pezkazana 6 batalionowi saperów.

Odznaka pamiątkowa

13 listopada 1923 roku Minister Spraw Wojskowych generał broni Stanisław Szeptycki zatwierdził projekt i regulamin odznaki pamiątkowej 9 Pułku Saperów^[18]. 15 stycznia 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził nowy regulamin odznaki pamiątkowej, dostosowany do przepisów o odznakach pamiątkowych formacji z 21 kwietnia 1928 roku^[19].

Odznakę stanowi srebrny wieniec dębowo-laurowy przeplatany emaliowaną czerwono-czarną wstęgą. Na wieniec nałożono kotwicę oraz krzyżujące się kilof i łopatę. U szczytu znajduje się ukoronowany orzeł z rozpostartymi skrzydłami. W centrum umieszczono czerwono emaliowaną tarczę z symbolem pułku – szarżujący żubr. W dolnej części wieńca wpisano numer „9”. Pięcioczęściowa – wykonana w srebrze, mocowana sześcioma nitami. Na awersie wieniec i kotwica mają próby srebra oraz imiennik grawera JM, rewers – gładki. Wymiary: 60 mm × 54 mm. Wykonanie: Józef Michrowski – Warszawa^[20].
Prawo noszenia odznaki pamiątkowej 9. pułku saperów przysługiwało oficerom i szeregowym, którzy pozostawali w szeregach batalionów saperów wchodzących w skład pułku w okresie działań wojennych, od 1 marca 1918 r. do 21 marca 1921 r., nie mniej niż: na froncie – przez 3 miesiące, w oddziale przez rok. W czasie pokoju: oficerom i podoficerom zawodowym – po przesłużeniu dwóch lat, oficerom niezawodowym - po przesłużeniu roku. Po przeformowaniu 9 pułku w 6 batalion saperów, dokonano zmiany wzoru odznaki polegajacej na zastąpieniu dotychczasowej cyfry „9” cyfrą „6”^[21].

Przypisy |

Bibliografia |

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].


• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.


• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.


• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.


• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.


• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.


• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.


• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.


• 
  Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 2 (183), Warszawa 2000, s. 105-108.


• "Jednodniówka 2 Korpusu Poleskiego w X rocznicę Niepodległości Państwa Polskiego" – 1928


• Ryszard Grabowiecki, „Prace użytkowe saperów 1928 – 1930”, Warszawa 1931

p • d • e Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej Rodowód Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie Naczelne władze wojskowe Naczelnik Państwa (1918-1922) Prezydent RP (1922-1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza Rodzaje sił zbrojnych Wojsko Marynarka Wojenna Formacje Wojska Wartownicze i Etapowe (1919-1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924-1939) Obrona Narodowa (1937-1939) Bronie Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937-1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria Służby duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa WP w 1939 OdeB pokojowe Plan mob. "W" Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan Zachód Plan Wschód Inne Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna Barwy broni i służb Mundur