Mrthfx

Sala obrad Parlamentu Europejskiego w Strasburgu

Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce – wybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzane na terytorium Polski. Ich główne zasady oraz pozycja prawnoustrojowa Parlamentu Europejskiego określone są w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską^[1], zaś szczegóły regulowane są na poziomie państw członkowskich^[2]. W Polsce regulacje prawne dotyczące wyłaniania składu Parlamentu Europejskiego zawarte są w Kodeksie wyborczym^[3][4].

Regulacje wspólnotowe |

Podstawowe zasady wyborów określone są w art. 190 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską^[1]. Ustanawia on dwie naczelne zasady – bezpośredniość i powszechność^[1]. Przewiduje również możliwość uchwalenia jednolitej ordynacji wyborczej w całej Unii^[1]. Ważnymi aktami prawnymi regulującymi procedurę wyborczą są także dyrektywa 93/109/WE^[5] oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich^[2]. Wysokość maksymalnej granicy progu wyborczego ustalono na poziomie 5%^[2]. Prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Unii – czynne od 18. roku życia, bierne – w zależności od państw^[2]. We wszystkich krajach członkowskich przyjęto także zasady równości oraz proporcjonalności^[2]. Liczba eurodeputowanych wybieranych z poszczególnych państw ustalona jest w traktacie nicejskim oraz traktatach akcesyjnych do Unii Europejskiej z 2003 i 2005 roku. Na kadencję 2004-2009 w Polsce wybrano 54 deputowanych, zaś od wyborów w czerwcu 2009 było to 50 parlamentarzystów^[6]. Również termin wyborów określony jest przez przepisy prawa Unii Europejskiej, natomiast samo głosowanie zarządza Prezydent^[4].

Ordynacja w Polsce |

Wybory do Parlamentu Europejskiego są jedynymi wyborami powszechnymi nieuregulowanymi w Konstytucji, a jedynie poprzez ustawę^[3]. Przyjęła ona cztery naczelne zasady^[7]:

• wolność wyboru;


• powszechność;


• bezpośredniość;


• 
  tajność głosowania.

Przepisy ustawy rozstrzygają także kwestię niepołączalności funkcji parlamentarzysty w Polsce z funkcją posła do Parlamentu Europejskiego – wybór posła lub senatora na eurodeputowanego skutkuje automatyczną utratą mandatu w Sejmie lub Senacie^[8].

Prawa wyborcze |

Prawa wyborcze przysługują wszystkim obywatelom polskim, a także obywatelom innych państw członkowskich stale zamieszkujących w Polsce^[7], ujętym w stałym rejestrze wyborców^[4] (zasada domicylu). Zasada ta została potwierdzona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 31 maja 2004^[9]. Prawo wybierania przysługuje osobom, które ukończyły 18 rok życia oraz nie zostały wyrokiem sądu pozbawione praw publicznych, praw wyborczych ani ubezwłasnowolnione^[4]. Prawo wybieralności przysługuje osobom, które nie były karane za przestępstwo popełnione umyślnie, ścigane z oskarżenia publicznego i od co najmniej 5 lat stale zamieszkują w Polsce lub na terytorium innego państwa Unii Europejskiej^[4]. Dolna granica (cenzus) wieku wynosi 21 lat^[4].

Zgłaszanie kandydatów i kampania wyborcza |

Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje wyborcom oraz partiom politycznym, którym dodatkowo przyznano prawo tworzenia koalicji wyborczych^[4]. Czynności wyborcze oraz kampania prowadzone są przez komitety wyborcze^[4]. Utworzenie komitetu obarczone jest wymogiem zebrania 1000 podpisów poparcia dla tej inicjatywy^[4]. Liczba kandydatów zgłaszanych na listach okręgowych przez komitety musi zawierać się w przedziale pomiędzy pięcioma a dziesięcioma osobami^[4]. Kandydować wolno wyłącznie w jednym okręgu i tylko z jednej listy^[4]. Rejestracja listy wymaga zebrania 10 000 podpisów poparcia^[4]. Kampania rozpoczyna się wraz z ogłoszeniem postanowienia o zarządzeniu wyborów i kończy 24 godziny przed dniem ich rozpoczęcia (tzw. cisza wyborcza)^[4]. Prowadzi się ją na zasadach określonych w Ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu^[4]. Jej finansowanie jest jawne^[4].

Podział mandatów |

Ustalaniem wyników wyborów zajmuje się Państwowa Komisja Wyborcza^[4]. W podziale mandatów uczestniczą listy okręgowe komitetów, które w skali kraju uzyskały minimum 5% ważnych głosów^[4]. Podobnie jak w wyborach do Sejmu, mandaty przydzielane są według metody D’Hondta^[7]. Następnie mandaty przypadające danemu komitetowi w skali kraju są dzielone pomiędzy jego listy okręgowe z zastosowaniem metody Hare’a-Niemeyera (art. 358 Kodeksu wyborczego)^[4][10]. Państwowa Komisja Wyborcza sporządza protokół oraz ogłasza wyniki wyborów w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w formie obwieszczenia^[4]. Wszelkie protesty wyborcze rozpatrywane są przez Sąd Najwyższy^[4]. Brak przydziału określonej liczby mandatów poszczególnym okręgom umożliwia sytuację, w której ze względu na niską frekwencję w danym okręgu oraz odpowiedni rozkład głosów na poszczególne listy wyborcze, w danym okręgu nie zostanie wybrany żaden deputowany^[11].

Okręgi wyborcze |

Ordynacja dzieli kraj na trzynaście wielomandatowych okręgów wyborczych. Zasada ta jest krytykowana ze względu na to, że europosłowie mają reprezentować w PE cały kraj, nie poszczególne okręgi, co prowadzi do rozlicznych patologii podczas kampanii wyborczej^[12]. Okręgi wyborcze w Polsce^[4]:

Wyniki wyborów |

 Osobne artykuły: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2004 roku, Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2009 roku, Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2014 roku i Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2019 roku.

Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wybory odbyły się trzykrotnie – 13 czerwca 2004^[13], 7 czerwca 2009 oraz 25 maja 2014.

Polskie partie w Parlamencie Europejskim |

 Osobne artykuły: Frakcje w Parlamencie Europejskim i Polscy posłowie do Parlamentu Europejskiego 2004–2009.

Przypisy |

Bibliografia |

• Leszek Garlicki: Wybory i prawo wyborcze. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 145-171. ISBN 978-83-7206-142-3.


• Leszek Garlicki: Polska w Unii Europejskiej. W: Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Wyd. 11. Warszawa: Liber, 2007, s. 415-433. ISBN 978-83-7206-142-3.


• Paweł J. Borkowski: Rada Europejska. Instytucje prawodawczo-wykonawcze Wspólnot Europejskich. W: Witold Góralski: Unia Europejska. T. 1: Geneza - System - Prawo. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2007, s. 213-245. ISBN 978-83-7526-805-8.

Linki zewnętrzne |

• 
  Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 754)


• Państwowa Komisja Wyborcza – Wybory do Parlamentu Europejskiego


• Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej


• Decyzja Rady z dnia 25 czerwca i 23 września 2002 roku zmieniająca Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich

p • d • e Wybory, referenda i plebiscyty w Polsce od 1918 Prezydenckie1 1922 (I) • 1922 (II) • 1926 (I) • 1926 (II) • 1933  ¦  1947  ¦  1989  ¦  1990 • 1995 • 2000 • 2005 • 2010 • 2015 Parlamentarne 1919 • 1922 • 1928 • 1930 • 1935 • 1938  ¦  1947 • 1952 • 1957 • 1961 • 1965 • 1969 • 1972 • 1976 • 1980 • 1985  ¦  1989  ¦  1991 • 1993 • 1997 • 2001 • 2005 • 2007 • 2011 • 2015 Uzupełniające do Senatu 1989–1991  ¦  1993–1997 • 1997–2001 • 2001–2005 • 2005–2007 • 2007–2011 • 2011–2015 • 2015–2019 Do Parlamentu Europejskiego 2004 • 2009 • 2014 • 2019 Do Sejmu Śląskiego (1922–1935) 1922 • 1930 (I) • 1930 (II) • 1935 Samorządowe 1933-1934 • 1938–1939  ¦  1990 • 1994 • 1998 • 2002 • 2006 • 2010 • 2014 • 2018 Do rad narodowych (1954–1988) 1954 • 1958 • 1961 • 1965 • 1969 • 1973 • 1976 • 1978 • 1980 • 1984 • 1988 Referenda, plebiscyty Plebiscyty 1919 (plan.) • 1920 • 1920/21 (plan.) • 1921 Ogólnokrajowe 1946 • 1987  ¦  1996 (I) • 1996 (II) • 1997 • 2003 • 2005 (plan.) • 2015 lokalne Referenda lokalne po 1989 Zobacz też: frekwencja wyborcza • ordynacja wyborcza • polskie okręgi wyborcze (do Sejmu, do Senatu, do Parlamentu Europejskiego) • wybory (kategoria) 1W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.