Mrthfx

Nibypłucnik wątpliwy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	tarczownicowate
Rodzaj	nibypłucnik
Gatunek	nibypłucnik wątpliwy
Nazwa systematyczna
Cetrelia olivetorum (Nyl.) W.L. Culb. & C.F. Culb. Contr. U.S. natnl. Herb. 34: 515 (1968)
Multimedia w Wikimedia Commons

Nibypłucnik wątpliwy na pniu świerka

Nibypłucnik wątpliwy (Cetrelia olivetorum (Nyl.) W.L. Culb. & C.F. Culb.) – gatunek grzybów należący do rodziny taczownicowatych (Parmeliaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo |

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cetrelia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1866 William Nylander nadając mu nazwę Parmelia olivetorum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1986 W.L. Culb. i C.F. Culb., przenosząc go do rodzaju Cetrelia^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[3]:

• 
  Parmelia cetrarioides var. rubescens (Th. Fr.) Du Rietz1924)


• 
  Parmelia olivetorum Nyl. 1866


• 
  Parmelia perlata var. olivetorum Ach. 1810


• 
  Parmotrema cetrarioides subsp. rubescens (Th. Fr.) M. Choisy 1952

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Charakterystyka |

Plecha listkowata, duża, osiągająca średnicę do 20 cm, głęboko wcinana, nieregularna, lub tworząca rozetki. Wcinane lub karbowane odcinki mają szerokość do 1 cm, długość 0,5-1 cm, brzegi wzniesione i pofałdowane, a końce szeroko zaokrąglone. Powierzchnia górna ma barwę od żółtoszarawej do szarozielonawej i zawsze znajdują się na niej białe plamki pseudocyfelli, zazwyczaj z soraliami. Dolna strona plechy jest czarna i dołeczkowana, a tylko na obwodzie brunatna. Nielicznie występują na niej pęczki czarnych chwytników, przy czym szeroki pas na obwodzie plechy jest ich pozbawiony^[4]. Reakcje barwne: górna kora K + żółty, C –, KC –, P + żółty; rdzeń K –, C + czerwony, KC + czerwony, P –, UV + biały^[5].

Soralia są białe i mączyste i znajdują się na brzegach odcinków. Owocniki pojawiają się bardzo rzadko. Mają średnicę do 10 mm, czerwonobrunatne tarczki i gruby, trwały, gładki lub karbowany brzeżek, na którym często występują soralia. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 12-15 × 8-11 μm^[4]. Pyknidia nie występują^[5].

Metabolity wtórne: atranorin, chloratranorin, kwas olivetorowy^[5].

Występowanie i siedlisko |

Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, najliczniej na półkuli północnej^[6]. Główny obszar występowania to lasy Ameryki Północnej i Europy^[5]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, ale dość rzadko^[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek wymierający^[7]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[8].

Spotykany jest tylko w dużych kompleksach leśnych, w górach częściej niż na niżu. Rośnie na korze drzew, głównie liściastych, na iglastych rzadziej. Czasami rośnie także na drewnie lub mchach^[4].

Gatunki podobne |

• 
  płucnik modry (Platismatia glauca). Rośnie głównie na drzewach liściastych. Na brzegach plechy ma pofałdowane soralia, na powierzchni brak pseudocyfelli,


• niektóre gatunki kobierników (Parmotrema)^[4].

Przypisy |