Mrthfx

Juliusz Starzyński
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1906 Lwów
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1974 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	historyk sztuki, krytyk sztuki
Tytuł naukowy	profesor
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Juliusza Starzyńskiego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim

Juliusz Stanisław Starzyński (ur. 28 lutego 1906 we Lwowie, zm. 11 grudnia 1974 w Warszawie) – polski historyk sztuki, krytyk sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys |

Podczas II wojny światowej został wzięty przez Niemców do niewoli i był osadzony w Oflagu VII A Murnau, gdzie zajmował się tworzeniem teatru obozowego jako reżyser, autor inscenizacji i przekładów sztuk^[1].

Kariera naukowa |

W 1949 roku został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1952 był członkiem korespondentem, od 1966 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk^[2]. Publikował prace głównie z zakresu historii sztuki XIX i XX wieku oraz teorii sztuki.

Socrealizm |

Na zjeździe plastyków w Nieborowie w lutym 1949 roku wygłosił referat wprowadzający, w którym uznał socrealizm za obowiązującą metodę twórczą. Jednocześnie wstąpił również do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Preferował sztukę monumentalną, publiczną, Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i Xawerego Dunikowskiego czy syntetyczną formę prac Tadeusza Kulisiewicza. Do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie wprowadził Mieczysława Porębskiego, popierał Urbanowicza i Kokoszkę. Jego koncepcja „polskiej drogi do samodzielności w sztuce” nawiązywała do idei „Bloku” i odpowiadała duchowi sztuki lat 30. Starzyński patronował „białostocko-frontowej” grupie, która wraz z grupą „realistów” wyznaczała koncepcję socrealizmu.

Został komisarzem pawilonu polskiego na Biennale w Wenecji w 1954 oraz komisarzem działu polskiego na międzynarodowej wystawie w Moskwie (1958-1959). Wbrew głoszonym przez siebie poglądom o wyłączności socrealizmu, w Moskwie zaprezentował przegląd wszystkich kierunków w sztuce polskiej, co spotkało się z gwałtowną krytyką ze strony radzieckich krytyków sztuki, wskutek czego został usunięty z dyrekcji Państwowego Instytutu Sztuki, a sam Instytut został włączony do Polskiej Akademii Nauk pod nazwą Instytut Sztuki PAN.

Dyrektorem stworzonego przez siebie w 1947 roku Państwowego Instytutu Sztuki PAN był do połowy roku 1960, kiedy to został zmuszony do odejścia ze stanowiska. Ponownie obejmował to stanowisko w latach 1969–1974^[3]. W 1969 był członkiem Komisji Nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki^[4].

Pełnione funkcje |

• kierownik Instytutu Propagandy Sztuki w latach 1935-1939


• prezes Stowarzyszenia Historyków Sztuki^[5]
  


• członek ostatniego przed wojną zarządu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami^[6]
  


• dyrektor Państwowego Instytutu Sztuki

Instytut Sztuki PAN przejął w latach siedemdziesiątych prawie sto tomów archiwum Juliusza Starzyńskiego, gromadzonego od roku 1935.

Juliusz Starzyński spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 237–IV–11)^[7].

Odznaczenia |

• 
  Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1969)^[8]
  


• 
  Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)^[8]
  


• 
  Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski(1951)^[9][8]
  


• duński Order Danebroga IV klasy (1936)^[8]
  


• szwedzki Order Gwiazdy Polarnej IV klasy (1938)^[8]
  


• rumuński Order Gwiazdy Rumuńskiej Republiki Ludowej (1948)


• węgierski Order Zasługi Węgierskiej Republiki Ludowej (1950)^[8]
  

Publikacje (wybór) |

• Juliusz Starzyński: Ludzie i obrazy : od Davida do Picassa, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.


• Juliusz Starzyński: O malarstwie Picassa, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1956.


• Juliusz Starzyński: O naukowo-krytycznej interpretacji dzieła sztuki, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1950.


• Juliusz Starzyński: O realizmie w polskiej krytyce artystycznej XIX wieku, Warszawa : 1951


• Juliusz Starzyński: O romantycznej syntezie sztuk : Delacroix, Chopin, Baudelaire, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965.


• Juliusz Starzyński: Od Courbeta do Picassa czyli o perspektywach sztuki nowoczesnej, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1955.


• Juliusz Starzyński: Les peintres polonais a la XXIX-e Biennale, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1958


• Juliusz Starzyński: Pięć wieków malarstwa polskiego, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1952.


• Juliusz Starzyński: Problemy współczesnego malarstwa w świetle II Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki, Warszawa 1952


• Juliusz Starzyński: Delacroix et Chopin, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.


• Juliusz Starzyński: Fünf Jahrhunderte polnischer Malerei. 3, erweiterte und neu gestaltete Ausgabe, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1953.


• Juliusz Starzyński: Impresjonizm i zagadnienie stylu w sztuce nowoczesnej, Warszawa : Wydawnictwo Instytutu Propagandy Sztuki, 1937 (Warszawa : M. Arct).


• Juliusz Starzyński: Jak patrzeć na dzieło sztuki, Warszawa : Centralny Instytut Kultury, 1948.


• Juliusz Starzyński: Jan Matejko, Państwowy Instytut Sztuki. Warszawa : „Sztuka”, 1953


• Juliusz Starzyński: Jan Matejko, Warszawa : „Arkady”, 1973.


• Juliusz Starzyński: Przemiany malarstwa europejskiego od romantyzmu do realizmu, Warszawa : Polska Akademia Nauk. Sekcja Historii Sztuki, 1955.


• Juliusz Starzyński: Realizm mieszczański a realizm socjalistyczny w nawiązaniu do obecnej sytuacji malarstwa polskiego, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1950.


• Juliusz Starzyński: Romantyzm i narodziny nowoczesności : Stendhal, Delacroix, Baudelaire, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.


• Juliusz Starzyński: Rozwój nauki o sztuce w Polsce Ludowej w latach 1944-1954, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1955


• Juliusz Starzyński: Sztuka w świetle historii : studia z metodologii historii sztuki, Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1951.


• Juliusz Starzyński: Śladami postępowej myśli polskiej, Warszawa : 1952


• Juliusz Starzyński: Van Gogh – człowiek i malarz, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1954.


• Juliusz Starzyński: Wilanów : dzieje budowy pałacu za Jana III, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976


• 
  Włoska grafika współczesna : wybór z III Biennale w Wenecji : Warszawa, październik 1959 / Związek Polskich Artystów Plastyków, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych ; [przedmowa J. Starzyński]. Warszawa : Związek Polskich Artystów Plastyków, 1959.


• 
  Wojsko polskie w sztuce współczesnej / [tekst Juliusz Starzyński] ; współpraca Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego i Muzeum Wojska Polskiego. Warszawa : Wydawnictwo „Ruch”, 1968.


• 
  Wystawa grafiki meksykańskiej „Taller de Gráfica Popular” (Warsztat Grafiki Ludowej) / [przedmowa J. Starzyński, N. Fryd].Warszawa : Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, 1950.


• 
  Wystawa polskiego malarstwa batalistycznego : VI-IX 1939 / Instytut Propagandy Sztuki ; [przedmowa Juliusz Starzyński]. Warszawa : IPS, 1939


• Juliusz Starzyński: Z dziejów teorii sztuki w epoce Odrodzenia, Warszawa : 1951


• 
  Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918-1939 : zbiór studiów pod red. Juliusza Starzyńskiego. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1963.


• Juliusz Starzyński: Zadania krytyki artystycznej i nauki o sztuce, Warszawa : Państwowy Instytut Sztuki, 1953.


• 
  Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, : zbiór studiów / pod red. Juliusza Starzyńskiego Wrocław [etc.] : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1966 .

Przypisy |

Bibliografia |

• Paulina Kucharska: Kłopotliwy gość. Polska ekspozycja na międzynarodowej wystawie w Moskwie (1958/1959). [dostęp 2013-01-25].


• Wojciech Włodarczyk: Socrealistyczny epizod. Warszawa 1933 - Moskwa 1958. [dostęp 2013-01-25].

• Marta Leśniakowska, Władza Spojrzenia - władza języka. Juliusza Starzyńskiego obraz sztuki i jej historii, „Modus.Prace z Historii Sztuki”, T. XII-XIII (2013) s. 27-52

• Kalendarz Historyczny